De aanzet; de eerste supermarkt die échte prijzen rekent, inclusief de impact op mens en milieu.
Bij De Aanzet doen ze dingen net even anders – en vooral eerlijker. Als ’s werelds eerste supermarkt die échte prijzen rekent, maken ze de verborgen milieu- en sociale kosten zichtbaar. Geen doorgeschoven rekeningen meer voor biodiversiteitsverlies, bodemvervuiling of sociale ongelijkheid. Hier betaal je wat een product écht waard is, inclusief de impact op onze planeet.
De Aanzet biedt biologische, bio-dynamische en zoveel mogelijk lokale producten. Met minimale verpakkingen en een transparant aanbod weet je precies wat je eet. ook kun je er terecht voor biologische bloemen en is er een afdeling met allerlei goede tweedehands spullen. Bovendien creëren ze kansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waardoor elke aankoop ook sociaal bijdraagt.
Ook worden er inspirerende workshops, van zuurdesem brood bakken tot biologische kruidenzeep maken georganiseerd. Klaar om deel uit te maken van een eerlijker voedselsysteem?
Interview: Moestuinschool Amsterdam
Interview: MOESTUINSCHOOL AMSTERDAM
De Moestuinschool Amsterdam laat zien hoe leuk en makkelijk het is om je eigen voedsel te verbouwen, zelfs in de stad. Wat begon als een klein tuinproject in Noord, is nu dé plek waar Amsterdammers samen zaaien, oogsten en leren over een duurzame toekomst.
”Stel je voor: het Museumplein omgetoverd tot een weelderige groentetuin, en de Dam vol met kolen en wortels. Klinkt dat niet geweldig?”
Hoe dragen jullie bij aan een duurzamer en gezonder Amsterdam?
De Moestuinschool Amsterdam begon als een poging om een vergeten bouwterrein in Noord om te toveren tot een groentetuin en groeide uit tot een levendige biologische tuinschool. Het gaat bij de Moestuinschool om zoveel meer dan het kweken van je eigen rucola of tomaten – het is een plek waar je ontdekt hoe voeding een sleutel kan zijn tot een duurzamere toekomst. Deelnemers zijn keer op keer verrast door de hoeveelheid voedsel die ze uit een klein stukje grond kunnen halen. Veel van hen starten vervolgens een eigen moestuin in de tuin of op het balkon.
Maar daar houdt het niet op! Deelnemers gaan creatiever koken, proberen nieuwe groenten uit en kiezen vaker voor plantaardige maaltijden. Wat het écht bijzonder maakt, is hoe deze groene passie zich verspreidt. Een student zet een paar groentebakken met rucola en radijsjes op zijn balkon, een vriend komt langs, raakt geïnspireerd, en zo groeit heel Amsterdam beetje bij beetje groener en bewuster.
Hoe is DE MOESTUINSCHOOL ontstaan?
Wij, ik: Nancy, maar ook mede-oprichters: Michel Olden en Aliet Rogaar, zagen kansen in een stuk grond in Noord. Het was een verlaten bouwput, een 11 meter diep gat dat overbleef na de aanleg van de Noord Zuidlijn en waar niets meer mee werd gedaan. Samen met buurtgenoten hebben we de eerste stappen gezet om het terrein om te toveren tot een mooie groentetuin van 900 vierkante meter. Hier hebben we dan ook geld voor ontvangen van de gemeente. Al snel volgde een opleiding in biologische stadslandbouw. We ontdekten dat stadslandbouw veel meer impact kan hebben dan we hadden verwacht. Het gaat niet alleen om voedselproductie, maar ook om bewustwording.
Wat begon als een vrijwilligersproject groeide uit tot een volwaardige moestuinschool. Tijdens de coronaperiode bleek de tuin vooral een uitkomst. Mensen kwamen helpen om te ontsnappen aan het binnen zitten. Hierdoor ontstond het idee om de opgedane kennis te delen in de vorm van een opleiding. Inmiddels hebben honderden deelnemers geleerd hoe ze groenten kunnen telen.
WAT IS Jullie DROOM?
Wij hebben elk onze eigen dromen, maar één ding verbindt ons: de wens om een blijvende impact te maken. Voor mij, Nancy, is de voedseltransitie een belangrijk thema. De Moestuinschool is niet alleen een plek om te leren, maar ook een voorbeeld voor de stad. Het gaat om het koesteren van groene ruimte en het benadrukken van het belang van eetbaar groen in de stad.
Michel, mede-oprichter, is gedreven door de wens om te experimenteren op kleine schaal om groenteteelt voortdurend te verbeteren. Zijn doel is om groenten van de beste kwaliteit te verbouwen, zelfs midden in de stad. Hij wil geen treurige groenten, zoals je ze soms in biologische winkels ziet, maar knapperige, smaakvolle producten.
Aliet, mede-oprichter, vindt het erg belangrijk dat de Moestuinschool een fijne plek is waar mensen zich thuis voelen, of ze nu deelnemen of gewoon langskomen uit de buurt. Ze wil een mooie, uitnodigende omgeving creëren waar mensen graag tijd doorbrengen. Voor haar hoeven moestuinen geen rommeltje te zijn met wapperend plastic. Daarom is de tuin omzoomd met prachtige bloemen, zodat zowel mens als dier ervan kunnen genieten.
”Inmiddels hebben honderden deelnemers geleerd hoe ze groenten kunnen telen in de stad.”
HOE ZIET JULLIE IDEALE AMSTERDAM ERUIT?
In ons ideale Amsterdam wandel je niet door een stad vol reclameborden voor ongezond eten, maar door straten waar gezond voedsel het straatbeeld siert. Stel je voor: geen fastfoodketens op elke hoek, maar etalages vol verse groenten en fruit. In plaats van dat stadslandbouw zich ergens verstopt aan de rand van de stad, zetten we het liefst het Museumplein om in een weelderige groentetuin. En waarom niet meteen de Dam volzetten met kolen en wortels? Zelfs de duiven weten niet meer waar ze moeten beginnen!
Het idee is simpel: groen hoort niet alleen mooi te zijn, maar ook voedzaam. In onze ideale stad zijn mensen niet langer losgekoppeld van hun eten. Ze zien het groeien, plukken het misschien zelf, en begrijpen weer waar het vandaan komt. Stadslandbouw is niet iets dat we achter een hek verstoppen, maar iets wat op daken, gevels, pleinen en in parken te vinden is. Parijs doet het al met een quotum voor voedselproductie per vierkante meter, dus waarom Amsterdam niet?
”Een student zet een paar groentebakken met rucola en radijsjes op zijn balkon, een vriend komt langs, raakt geïnspireerd, en zo groeit heel Amsterdam beetje bij beetje groener en bewuster.”
Wat Amsterdammers morgen al kunnen doen om hun stad groener, duurzamer en gezonder te maken?
Morgen al kun je bijdragen aan een groener Amsterdam. Bezoek een tuinproject in de buurt en ontdek hoe leuk het is om samen met anderen te zaaien en te oogsten. Veel initiatieven hebben extra handen nodig, en een paar uur per maand kan al veel betekenen.
Thuis kun je eenvoudig beginnen: verpot een bijna verlept muntplantje in iets groters en zie het weer opbloeien. Zelfs een restje sla met wortels kun je in water zetten en zien uitgroeien tot een nieuwe krop. Het mooiste? Je leert hoe voedsel écht groeit en creëert een band met je eten.
Verder: eet vaker groente! Nederlanders eten te weinig vezels, en maar 5% van de Nederlandse kinderen tussen de 4 en 11 jaar eet genoeg groenten per dag. Tijd om daar verandering in te brengen – je gezondheid zal je dankbaar zijn! Tot slot: je kan je natuurlijk altijd inschrijven voor Moestuinschool Amsterdam ;).
Fotograaf: Isabel Bronts
Wilder Land werkt samen met boeren door (on)kruiden in te zaaien waar ze ongelooflijk lekkere thee van maken.
Om de Nederlandse biodiversiteit te verbeteren zullen we ons opnieuw met de natuur moeten verbinden. Door onszelf en ons landschap te verwilderen. Hoe meer (on)kruiden er worden ingezaaid bij boeren, hoe meer bijen, vogels en vlinders terugkeren en blijven in Nederland.
Bij Wilder Land zijn ze ervan overtuigd dat we naar een economie toe moeten waar “herstel” centraal staat. Want we putten de aarde nog steeds uit. Op zoek naar manieren om Nederlandse biodiversiteit te stimuleren, ontdekten Daan van Diepen en Matthijs Westerwoudt de veelzijdige kansen van thee.
De meeste kruidenthee die wij drinken kan je gewoon in Nederland laten groeien. Toch komt bijna alle kruidenthee die in de winkels ligt uit het buitenland, vaak zelfs van buiten Europa. Dus waarom niet in Nederland hier mee aan de slag? Dat scheelt vele kilometers transport, is goed voor onze Nederlandse natuur en levert heerlijke thee op. Wilder Land laat zien dat een kwaliteitsproduct en natuurherstel heel goed samengaan. Daar wordt de aarde beter van.
Puur natuurlijke kruiden
De kruiden die Wilder Land oogst voor in de blends zijn niet bespoten met bestrijdingsmiddelen. Een deel van de kruiden wordt geoogst om er thee van te maken. De rest, minimaal de helft, blijft staan zodat insecten ervan kunnen blijven genieten. Vervolgens neemt na de bloeiperiode de wind het over en verspreid de zaden over het land. Zo zullen er in het voorjaar daarna op nog meer plekken kruiden op komen. Langzaamaan neemt de natuur het zo weer over. Lekker wild.
Met de productie van Nederlandse (on)kruidenthee wordt een nieuw verdienmodel gecreëerd voor boeren die willen bijdragen aan meer biodiversiteit. Win-win-win-win-win.
Geniet van de unieke blends samengesteld door de Wilder Land theesommelier. Neem een kijkje op de website voor het aanbod.
Interview: Onze Groenteboer
Interview: MOESTUINSCHOOL AMSTERDAM
De Moestuinschool Amsterdam laat zien hoe leuk en makkelijk het is om je eigen voedsel te verbouwen, zelfs in de stad. Wat begon als een klein tuinproject in Noord, is nu dé plek waar Amsterdammers samen zaaien, oogsten en leren over een duurzame toekomst.
”Stel je voor: het Museumplein omgetoverd tot een weelderige groentetuin, en de Dam vol met kolen en wortels. Klinkt dat niet geweldig?”
Hoe dragen jullie bij aan een duurzamer en gezonder Amsterdam?
De Moestuinschool Amsterdam begon als een poging om een vergeten bouwterrein in Noord om te toveren tot een groentetuin en groeide uit tot een levendige biologische tuinschool. Het gaat bij de Moestuinschool om zoveel meer dan het kweken van je eigen rucola of tomaten – het is een plek waar je ontdekt hoe voeding een sleutel kan zijn tot een duurzamere toekomst. Deelnemers zijn keer op keer verrast door de hoeveelheid voedsel die ze uit een klein stukje grond kunnen halen. Veel van hen starten vervolgens een eigen moestuin in de tuin of op het balkon.
Maar daar houdt het niet op! Deelnemers gaan creatiever koken, proberen nieuwe groenten uit en kiezen vaker voor plantaardige maaltijden. Wat het écht bijzonder maakt, is hoe deze groene passie zich verspreidt. Een student zet een paar groentebakken met rucola en radijsjes op zijn balkon, een vriend komt langs, raakt geïnspireerd, en zo groeit heel Amsterdam beetje bij beetje groener en bewuster.
Hoe is DE MOESTUINSCHOOL ontstaan?
Wij, ik: Nancy, maar ook mede-oprichters: Michel Olden en Aliet Rogaar, zagen kansen in een stuk grond in Noord. Het was een verlaten bouwput, een 11 meter diep gat dat overbleef na de aanleg van de Noord Zuidlijn en waar niets meer mee werd gedaan. Samen met buurtgenoten hebben we de eerste stappen gezet om het terrein om te toveren tot een mooie groentetuin van 900 vierkante meter. Hier hebben we dan ook geld voor ontvangen van de gemeente. Al snel volgde een opleiding in biologische stadslandbouw. We ontdekten dat stadslandbouw veel meer impact kan hebben dan we hadden verwacht. Het gaat niet alleen om voedselproductie, maar ook om bewustwording.
Wat begon als een vrijwilligersproject groeide uit tot een volwaardige moestuinschool. Tijdens de coronaperiode bleek de tuin vooral een uitkomst. Mensen kwamen helpen om te ontsnappen aan het binnen zitten. Hierdoor ontstond het idee om de opgedane kennis te delen in de vorm van een opleiding. Inmiddels hebben honderden deelnemers geleerd hoe ze groenten kunnen telen.
Waar staan jullie nu?
We zijn bezig met het opzetten van een systeem waarbij we samen met andere regeneratieve boeren in Nederland een plan maken voor regeneratieve landbouw. Dit type landbouw richt zich op sociale, economische en ecologische voordelen en op het maken van een positieve impact.
In plaats van te veel te focussen op certificeringen, willen we transparant zijn en boeren uitnodigen om elkaar kritisch te bekijken en van elkaar te leren. Zo kunnen we samen beter worden. En nu zitten we in ons tweede seizoen, hebben een prachtige tuin en leren elke dag steeds meer door simpelweg te doen! Ook werken we met verschillende partijen samen, waaronder Patagonia, waar je in de winkel onze groentepakketten uit de tuin kunt ophalen.
”wij dromen van een amsterdam waarin iedereen zijn eigen groenteboer heeft en waar gifvrije groenten voor iedereen toegankelijk zijn.”
Onze Groenteboer
Wat is jullie droom?
Wij dromen van een Amsterdam waarin iedereen zijn eigen groenteboer heeft en waar gifvrije groenten voor iedereen toegankelijk zijn. Daar zijn veel nieuwe (jonge) boeren voor nodig, en wij willen laten zien dat het mogelijk is om je droom te realiseren, zelfs zonder uitgebreide kennis of veel geld.
Daarnaast hopen we dat mensen meer leren over de liefde en moeite die in het voedsel gaat. Maaltijden verdienen het om gewaardeerd te worden, en kinderen verdienen gezondere voedingskeuzes dan een boterham met smeerkaas. Laten we samen een nieuw bewustzijn creëren waarin voedsel niet alleen snel en handig is, maar ook een bron van vreugde en verbinding.
HOE ZIET JULLIE IDEALE AMSTERDAM ERUIT?
In ons ideale Amsterdam wandel je niet door een stad vol reclameborden voor ongezond eten, maar door straten waar gezond voedsel het straatbeeld siert. Stel je voor: geen fastfoodketens op elke hoek, maar etalages vol verse groenten en fruit. In plaats van dat stadslandbouw zich ergens verstopt aan de rand van de stad, zetten we het liefst het Museumplein om in een weelderige groentetuin. En waarom niet meteen de Dam volzetten met kolen en wortels? Zelfs de duiven weten niet meer waar ze moeten beginnen!
Het idee is simpel: groen hoort niet alleen mooi te zijn, maar ook voedzaam. In onze ideale stad zijn mensen niet langer losgekoppeld van hun eten. Ze zien het groeien, plukken het misschien zelf, en begrijpen weer waar het vandaan komt. Stadslandbouw is niet iets dat we achter een hek verstoppen, maar iets wat op daken, gevels, pleinen en in parken te vinden is. Parijs doet het al met een quotum voor voedselproductie per vierkante meter, dus waarom Amsterdam niet?
”Een student zet een paar groentebakken met rucola en radijsjes op zijn balkon, een vriend komt langs, raakt geïnspireerd, en zo groeit heel Amsterdam beetje bij beetje groener en bewuster.”
Bij restaurant Merkelbach draait alles om lekker, puur en eerlijk eten. Geert Burema, de eigenaar, brengt met zijn passie voor duurzaamheid en lokale producten unieke gerechten op tafel. Denk aan seizoensgebonden ingrediënten en kruiden uit Park Frankendael, allemaal bereid met oog voor mens, dier en natuur.
Geniet in de historische sfeer van Huize Frankendael, op het terras in de stijltuin, of aan een gezellige tafel binnen. Hier leer je niet alleen waar je eten vandaan komt, maar proef je ook de smaak van échte duurzaamheid.
Freddy Tratlehner en Sophie Nieuwenhuijsen – Tielrooij, oprichters van De Nieuwe Keuken, vertellen hoe zij een duurzamer en gezonder Amsterdam voor ze zien. Hun missie is om binnen vijf jaar 10 miljoen borden vlees te vervangen door groenten, aangezien Nederland het minst groente-etende land van Europa is – een kans om twee vliegen in één klap te slaan. En dromen ze over voedselbossen in een zelfvoorzienende stad.
Hoe dragen jullie bij aan een duurzamer en gezondere Amsterdam?
Wij hebben een duidelijke missie: binnen vijf jaar willen we op 10 miljoen Nederlandse borden vlees vervangen door groenten. Nederland is een groenteland bij uitstek. We verbouwen ontzettend veel en exporteren als de beste. Maar wat eten we zelf? Nou, niet genoeg groente in ieder geval. Sterker nog, 70% van de Nederlanders eet te weinig groenten en we zijn zelfs het minst groente-etende land van Europa. Terwijl de eiwitinname gemiddeld juist goed is, zelfs onder vegetariërs.
Daar wilden we iets aan doen. Minder vlees eten? Dat weten mensen inmiddels wel. Maar dat omzetten naar meer groenten? Daar lopen we nog achter. Daarom maken wij alternatieven voor vlees op basis van groenten, van dichtbij. Denk aan paddenstoelen uit Noord-Holland. Geen soja, geen poeders, geen nepvlees—gewoon échte groenten.
Hoe is de Nieuwe Keuken ontstaan?
Freddy: ‘’Het begon met mijn eerste kookboek, vol familierecepten met veel vlees—logisch, mijn moeder werkte in een slagerij en mijn vader is Oostenrijker. Terwijl het boek werd gedrukt, zag ik beelden van de brandende Amazone. Het raakte me: bossen worden platgebrand om ruimte te maken voor sojaplantages, waarvan het grootste deel wordt gebruikt als veevoer. Het vlees van deze dieren wordt vervolgens vaak nog de halve wereld over geëxporteerd. Dit moest anders.
Ik belde Sophie, een vriendin met passie voor eten en liefde voor de wereld, die al langer iets in die richting wilde doen. Samen, zittend op de bank, beseften we: groenten moeten centraal staan. Zo ontstond het idee voor De Nieuwe Keuken, waarmee we in juni 2022 zijn gestart.’’
”70% VAN DE NEDERLANDERS EET TE WEINIG GROENTE EN BUNGELT DAARMEE ONDERAAN DE LADDER VAN EUROPA”
Hoe ziet jullie ideale Amsterdam eruit?
Een zelfvoorzienende stad, dat lijkt ons wel heel cool. Denk aan buurten met moestuinen, zonnepanelen, en waar kippen worden gedeeld en de eitjes worden onderverdeeld. Dit zien we wel al gebeuren in Noord.
Freddy: ‘’Misschien niet direct het onderwerp van dit interview, maar ik vind ook dat het Amsterdamse accent echt terug mag! En die fatbikes? Die mogen wat mij betreft juist verdwijnen. Laten we ervoor zorgen dat de stad niet te snel veryupt, maar juist de rijke diversiteit aan culturen en achtergronden blijft koesteren.’’
Wat is jullie droom?
We willen met De Nieuwe Keuken hét groentemerk van Nederland worden. Dat je zonder nadenken naar onze producten grijpt, omdat je weet dat het goed zit. Maar het gaat verder dan producten.
We dromen van een voedselbos in de buurt, waar we ook educatie kunnen aanbieden. Hoe kweek je je eigen paddenstoelen? En hoe bereid je deze dan ook lekker? Hoe kun je zelf gezonder, duurzamer en vooral ook lekker eten? Zonder dat het betuttelend is.
”De kippen worden gedeeld en de eitjes worden onderverdeeld.”
Wat kunnen Amsterdammers morgen doen om de stad groener, duurzamer, gezonder of socialer te maken?
Het begint klein: ga zelf koken en let goed op wat je gebruikt. Kijk naar de ingrediënten en waar ze vandaan komen. Zie je een product met een lange lijst van toevoegingen? Zet het dan liever terug. Zelf koken helpt niet alleen om bewuster te eten, maar het vermindert ook voedselverspilling.
Maar eerlijk: mensen met een kleine portemonnee hebben vaak weinig keus. Goedkoop betekent voor hen vaak ongezond. Je kunt het niet bij de mensen leggen; de overheid en supermarkten moeten gezond eten makkelijker maken.
Fotografie: Isabel Bronts & De Nieuwe Keuken
Bij NoordOogst houden ze van lekker eten dat op een duurzame manier geproduceerd is. ze zijn een stadslandbouwproject waar iedereen naartoe kan komen om zich te laten inspireren om bewust met eten en duurzaam leven om te gaan.
Stadstuinderij NoordOogst is een stadslandbouwproject in Amsterdam-Noord waar duurzaamheid en lokaal produceren centraal staan. Hier werken ondernemers, vrijwilligers en buurtbewoners samen om op een milieuvriendelijke manier heerlijk eten te produceren. Denk aan verse groenten van de biologische stadstuinderij, ambachtelijk gerookte producten van Rookt Amsterdam, en smakelijke gerechten bij Restaurant Pof, bereid met ingrediënten uit de directe omgeving.
Kinderen vermaken zich in de natuurspeeltuin, en voor natuurliefhebbers is er een voedselbos boordevol fruitbomen, bessenstruiken en meerjarige groenten. NoordOogst organiseert ook leuke workshops, rondleidingen en evenementen. Kom langs en proef de smaak van duurzaam stadsleven!
NoordOogst draait om gezonde voeding. Alle onderdelen van de voedselketen zijn te zien: van het telen en produceren, tot uiteindelijk het consumeren van verantwoord lekker eten en drinken. Je kunt er niet alleen de duurzame voedselketen in de praktijk zien, maar kan je ook zelf meedoen.
KENNIS- EN CURSUSAANBOD
Over groen kun je niet uitgeleerd raken. Kennis over voedsel verbouwen in de stad, biodiversiteit, bier brouwen, circulair voedsel of de lekkerste pannenkoeken, daar kan je bij NoordOogst voor terecht. Houd hun agenda in de gaten voor de verschillende workshops, rondleidingen en proeverijen!
JE LOKALE MELKBOER BINNEN AMSTERDAM
206 boeren rond Amsterdam produceren wekelijks bijna 1,5 miljoen liter melk, maar minder dan 0,5% daarvan komt direct in de stad terecht. More than Milk Amsterdam (MOMA) wil dit veranderen door lokale melkproducten, zoals kaas, volle melk en yoghurt, te verkopen op Amsterdamse markten. Deze producten zijn afkomstig van de Groene Griffioen boerderij in Weesp, waar de melk minimaal wordt bewerkt. Zo blijft het product dicht bij de natuur!
Kijk op hun website voor de meest actuele informatie over waar de melkboer langskomt!
Praat, betaal of doe mee
Daarnaast heeft MOMA het Grond Verbond opgericht om boeren, voedselverwerkers en consumenten gezamenlijk verantwoordelijk te maken voor een gezond landschap. Het initiatief wil de negatieve effecten van de huidige economie, zoals klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en bodemdaling in het veengebied rond Amsterdam, aanpakken. MOMA moedigt iedereen aan om mee te praten en bij te dragen aan duurzame verandering binnen de voedselketen.
Wil je Heerlijk dineren zonder voedselverspilling? Kom naar Elixer.
In 2019 startten Eva Evers en Valentijn Klap Restaurant Elixer, een sociale onderneming zonder winstoogmerk met een sterke focus op duurzaamheid en circulariteit. Het doel van Elixer is om op een toegankelijke manier de korte keten te promoten en mensen bewust te maken van duurzame voeding.
Bij Elixer staan groenten centraal, vaak vers uit eigen tuin. Wekelijks is er een afwisselend verrassingsmenu met seizoensproducten, aangevuld met vis uit de Noordzee en biologisch of wild vlees. Circulariteit is key: overschotten van buurtbewoners worden verwerkt, groenten worden ingemaakt om verspilling te voorkomen, en restjes gaan naar de composthoop. Zo houdt Elixer de voedselketen mooi rond.
Daarnaast organiseren ze ook buurtgerichte evenementen zoals moestuin dagen, kliekjesdagen en pubquizzen. Tot slot zijn er plannen voor een proeftuin, waar bewoners op een leuke en laagdrempelige manier kunnen kennismaken met stadslandbouw en vergroening.
Altijd al eens je eigen groenen en fruit willen plukken?
De Fruittuin van West is een biologische boomgaard. Het doel is om te laten zien hoe stad en platteland verbonden kunnen zijn. Ze bereiken dit onder anderen door consumenten zelf hun groenten en fruit te laten oogsten, zodat mensen bewuster worden van de herkomst van hun voedsel.
Na het plukken van je eigen fruit en het rapen van eieren, kun je meteen langs de biologische supermarkt om je boodschappen aan te vullen. Kortom, een plek waar je alles onder één dak vindt!
De producten die uit de boomgaard komen zijn biologisch-dynamisch geteeld, een stapje verder nog dan biologisch. Het belangrijkste is voor ons de samenhang tussen gewas, dier, mens, bodem en omgeving. Het is niet toevallig dat de kippen bij ons tussen het fruit lopen; zij beschermen de bomen door schadelijke insecten te eten.
Bij de Bio-winkel kun je terecht voor je dagelijkse boodschappen. Ook kun je hier elke dag paddenstoelen kopen die het het hele jaar door wordt geteeld in ‘de grot’ op het terrein.
Er is hier altijd wat te beleven! Houd de agenda in de gaten voor om verse pizza’s in de steenoven te bakken tot en met rondleidingen door de tuin.
Wat in 2013 op een stuk braakliggend terrein begon als een kleine guerillatuin in bakken, is inmiddels uitgegroeid tot een weelderige permacultuurtuin die niet meer weg te denken is uit Bajesdorp: De Bajestuin. Wij spraken met coördinator Tu Anh Lam.
HOE DRAAG JE BIJ AAN EEN DUURZAAM EN GEZOND AMSTERDAM?
In een zoektocht om meer met mijn handen te werken en minder achter de laptop te zitten, kwam ik uit bij tuinieren. Ik vind het geweldig om te zien hoe je van het zaaien van een klein zaadje het plantje ziet groeien tot iets wat je kunt eten. Het is zo ontspannend en fascinerend, dit proces. Het is ook bewezen dat je je beter voelt wanneer je in de natuur bent.
Anderhalf jaar geleden ben ik bij de Bajestuin aan de slag gegaan als vrijwilliger en heb inmiddels een coördinatorrol op mij genomen. De Bajestuin is een tuin voor en door de buurt. Met een groep vrijwilligers onderhouden we gezamenlijk de tuin en op termijn willen we diverse activiteiten aanbieden zoals een workshop composteren of verven met planten uit de natuur.
“De Bajestuin zit in het DNA van Bajesdorp: zelfvoorzienend zijn, minder afhankelijk van economische systemen en juist meer samenwerken met de natuur.”
HOE IS DE BAJESTUIN ONTSTAAN?
In 2013 begon een aantal bewoners van Bajesdorp – een wooncoöperatie in Amsterdam – met wat moestuinbakken. Nu is het een prachtige permacultuurtuin, een tuin die werkt zoals de natuur, met verschillende planten die elkaar ondersteunen en zonder chemische middelen. Het doel is een zelfvoorzienend en milieuvriendelijk ecosysteem te creëren. Hier komen mensen samen, kunnen ze tuinieren en genieten van een goede oogst!
De Bajestuin zit in het DNA van Bajesdorp: zelfvoorzienend zijn, minder afhankelijk van economische systemen en juist meer samenwerken met de natuur. En natuurlijk hebben we soms last van mollen, ratten en vogels die ook meegenieten van de oogst. Dat is balen, maar stiekem hebben ze ook gelijk, toch?
WAT IS JOUW DROOM?
Ik hoop dat de Bajestuin een plek wordt voor buurtbewoners om elkaar te ontmoeten, te leren hoe de natuur werkt en hoe mooi (en lekker!) het is om je eigen gekweekte groenten te eten, zodat we echt een community worden.
Ook wens ik dat mensen vaker vrijwilligerswerk zouden doen, want het is helaas echt hard nodig! Bekijk hoe je jouw buurt mooier kunt maken door vrijwilligerswerk te doen bij organisaties die bij je interesses passen.
Mijn persoonlijke droom is dat mensen meer naar hun gevoel gaan luisteren. Heb je ook het gevoel dat je te veel achter je laptop zit en graag meer met je handen zou willen doen? Doe het! Het hoeft niet iets groots te zijn. Vraag jezelf af wat je leuk vond om te doen als kind en kijk of je dit weer kan oppakken.
HOE ZIET JE IDEALE AMSTERDAM ERUIT?
Ik zou het heel tof vinden als Amsterdam groener wordt. Het autovrije deel in het centrum is al super mooi. Stel je voor dat we nog meer straten autovrij maken en vol zetten met plantenbakken en struiken. Meer groenstroken door de stad, perfect voor insecten en de bij in het bijzonder! Want zonder bijen geen voedsel. Ze vliegen wat af! Met meer groen in de stad kunnen ze makkelijker rusten en hun route volgen.
“Heb je ook het gevoel dat je te veel achter je laptop zit en graag meer met je handen zou willen doen? Doe het! Het hoeft niet iets groots te zijn. Vraag jezelf af wat je leuk vond om te doen als kind en kijk of je dit weer kan oppakken.”
Wat kan ik morgen doen om de stad groener, duurzamer of gezonder te maken?
Tuinieren en je eigen groenten verbouwen is iets wat je meteen kunt doen. Je kunt het zo gemakkelijk maken als je wil; koop een basilicum- of muntplant uit de supermarkt en zet ze in de aarde. Let wel op dat je eerst de plantjes voorzichtig uit elkaar haalt, want de supermarkt kruidenplantjes zijn eigenlijk heel veel kleine plantjes in één pot. Hierdoor kun je direct veel oogsten van een klein potje.
Nog leuker is eigenlijk toch wel het proces van het zaadje planten tot en met het oogsten. En als het klaar is om te eten, smaakt het zoveel lekkerder omdat je het zelf hebt gekweekt.
Naast het feit dat het leuk is denk ik ook dat het erg belangrijk is dat mensen bewuster worden van hun impact op de wereld. Stel jezelf vaker de vraag: `Waar komt mijn eten vandaan? Hoe is mijn kleding gemaakt? Alleen al hierdoor word je bewuster van de keuzes die je maakt als consument op de wereld. Duurzaamheid is niet moeilijk of saai; het kan je leven juist verrijken!
SLUIT JE AAN BIJ DEZE CLUB WILDPLUKKERS EN VERZAMEL EETBARE PLANTEN EN GENEESKRACHTIGE KRUIDEN!
Eigen Krachtvoer organiseert elke woensdagmiddag een wildplukwandeling. Met een groepje mensen trekken ze de natuur in en zoeken kruiden, bloemen, bessen, noten of paddenstoelen. Soms vissen ze met eigen boot, rapen ze ganzen eieren of zoeken ze wilde oesters aan de kust. De wandelingen zijn altijd onder begeleiding van mensen met verstand van zaken.
Heerlijke maaltijden
Na afloop van de wildplukwandeling wordt er een heerlijke, gezonde maaltijd gemaakt door eigen kok in het wildpluk restaurant. Natuurlijk met alles wat onderweg geplukt is. Elke woensdagavond serveert Eigen Krachtvoer heerlijke 3-gangen wildplukmenu’s met de oogst van de dag. Je kunt aanschuiven aan de Chef’s Table in de keuken van Huis vd wijk de Pijp. Ook is het een mogelijkheid om je eten hier af te halen en thuis ervan te genieten.
Workshops
Ook organiseert Eigen Krachtvoer workshops zoals voedselconservering; technieken zoals wecken, fermenteren en inleggen komen hierbij aan bod. Maar ook workshops over de (genees-)kracht van kruiden en hoe je deze kan gebruiken in bijvoorbeeld zalfjes, tincturen of thee. Eigen Krachtvoer is van oorsprong voor mensen met een minimuminkomen. ”Voedsel hoeven we immers niet te krijgen, we kunnen het ook (met respect) zelf gratis plukken in de natuur.”
SOIL VEGAN CAFÉ MAAKT PLANTAARDIG ETEN HEERLIJK EN MET PURE INGREDIËNTEN.
Ze gebruiken natuurlijke smaakverrijkende technieken en 90% van hun producten komt uit eigen huis. De overige 10% komt van een zorgvuldig geselecteerde groep producenten. Ze zijn veganistisch, seizoensgebonden, meestal lokaal en volkomen eerlijk. Inmiddels zijn er twee locaties: zowel in oost als in west.
Geboren in Brazilië, omringd door de vlees cultuur, begon chef Gustavo Bottino zich zorgen te maken om het milieu. Al snel kwam hij erachter dat de opties beperkt zijn als het gaat om plantaardig buitenshuis eten. Samen met business partner Remco begonnen ze ideeën te verzamelen om plantaardig eten zo divers en lekker mogelijk te maken! Zodoende ontstond het Soil Vegan Café.
Fotocredits: Soil Vegan Cafe
thijmens tuin
Aan de rand van Amsterdam teelt Thijmen Böekling groente, kruiden en bloemen. Van mei tot en met december verkoopt hij kratten vol gewassen uit eigen tuin aan Amsterdamse consumenten en de horeca.
Alle planten in de tuin worden zelf opgekweekt vanuit zaad waardoor er heel veel bijzondere soorten en rassen geteeld worden. Tijdens de zomer heeft Thijmen bijvoorbeeld 10 verschillende soorten oude ras tomaten die zeer geliefd zijn vanwege de volle smaak en mooie kleuren. Alles wordt volgens het seizoen geteeld en de grond wordt goed verzorgd met uitsluitend organische bemesting. Planten groeien gezond en rustig op waardoor deze meer smaak krijgen en voor insecten is de tuin ook een fijne plek.
Neem een kijk naar het aanbod van Thijmens Tuin via zijn website en meld je aan om verse producten die lokaal geteeld en geoogst zijn te ontvangen!
Interview: De toekomst op je bord
Steeds meer mensen wonen in steden. Hoe zorgen we voor duurzaam, gezond en betaalbaar eten voor alle stadsbewoners? Wij interviewden oprichter Ard van de Kreeke van Growy, een vertical farm in Amsterdam Zuidoost.
Hoe draag jij met jouw bedrijf bij aan een duurzaam en gezond Amsterdam?
Met mijn bedrijf Growy produceer ik duurzaam, lokaal en gezond eten. Onze specialiteit is de productie van microgreens, luxe sla en garnering voor de horeca. Daarnaast verkopen we ook samengestelde verpakte salades en kruiden.
Wat ons onderscheidt, is onze indoor teelt met zelfontwikkelde technieken. Onze manier van telen is heel schoon. We gebruiken geen pesticiden of land. We streven ernaar om volledig circulair te worden. We willen energie, water en voedingsstoffen halen uit het afval van de stad, en hoewel we hier al deels in slagen, hopen wij dit binnen één tot twee jaar op grote schaal te kunnen doen. Samen met de Universiteit Wageningen en AMS Institute voeren we onderzoeken uit om onze circulaire aanpak te verbeteren.
Waarom ben je dit bedrijf gestart en hoe kwam je op het idee?
Growy komt voort uit mijn passie als biologische boer. Ik had een boerderij in Zeeland, en zag vertical farming als een techniek met veel potentie voor de toekomst. Met het gebruik van kunstlicht, kunnen we precies sturen hoe planten groeien, met als doel ze zo efficiënt mogelijk te laten groeien. We kunnen het hele jaar door produceren, tot wel 100 kg groente per vierkante meter per jaar, zonder pesticiden. Zo blijft er in en om steden meer ruimte voor de natuur over. Het enige wat ik mis is mijn traktor.
”Vertical farming biedt een oplossing voor duurzame voedselproductie en het behoud van natuur – én het is een technologie die de toekomst vormgeeft.”
Wat is je droom voor Amsterdam?
Mijn droom voor Amsterdam is simpel: iedereen toegang bieden tot gezond en duurzaam voedsel. We moeten nog betere technieken ontwikkelen om de kostprijs te verlagen en gezond en duurzaam voedsel voor iedereen betaalbaar te maken. De kosten van onze producten zijn op dit moment al veel lager dan die van andere verticale boeren. Impact creëren is onze missie, en we werken er hard aan om een steeds grotere groep mensen te bereiken.
Heb je een tip voor Amsterdammers om duurzamer te eten?
Verdiep je in de oorsprong van je eten! Mensen zijn vaak losgekoppeld van de landbouw en voedselproductie. Als voedselproducent moeten we ervoor zorgen dat goed voedsel betaalbaar is, maar een ander belangrijk aspect is voorlichting. Laten zien hoe het anders kan. Wij ontvangen behoorlijk veel mensen bij onze vertical farm, zo komen elke week minimaal drie schoolklassen langs. Kom ook eens langs!
Amsterdam heeft een wethouder voedsel, wat zou je haar willen meegeven?
Ons team van 100 mensen werkt hard om met moderne technologieën de wereld te voeden. Over de hele wereld worden we gevraagd om te spreken over voedselvoorziening, behalve in Amsterdam. Daarom wil ik de wethouder graag uitnodigen om bij ons langs te komen en te zien wat hier gebeurt.
Wat is jullie ambitie voor de toekomst?
High-tech voedselvoorziening kan een grote rol gaan spelen in steden. Ons doel is om wereldwijd vertical farms te bouwen, waarbij we streven naar vijf nieuwe farms per jaar. Momenteel hebben wij een boerderij in Amsterdam, Koeweit en Singapore. Het zou fantastisch zijn als Growy in elk land te vinden zou zijn, zodat we overal lokaal voedsel kunnen produceren.
”we gebruiken geen pesticiden en streven naar een volledig circulaire aanpak met hergebruik van stadsafval.”
Fotografie: Raymond van Mill
DE VERBROEDERIJ
WAT DEZE PLEK ZO BIJZONDER MAAKT? ALLES IS BEDACHT EN ONDERHOUDEN DOOR DE BUURTBEWONERS ZELF! DENK AAN DE MOESTUINDERIJ, WAAR BUURTBEWONERS HUN EIGEN GROENTEN TELEN, EN HET BLOEMENLINT DAT DE OMGEVING OPVROLIJKT. DE SCHATTIGE VARKENS WONEN IN HET BIGGENVERBLIJF, EN DE ZAGERIJ IS DÉ PLEK WAAR MENSEN LEKKER KUNNEN KLUSSEN.
LEKKER ETEN VOOR IEDEREEN
Op de kaart staan heerlijke gerechten, ook voor degenen met een kleinere portemonnee én met korting voor mensen met een stadspas. En het beste van alles? Ze verspillen bijna niets: de keukenrestjes gaan naar de geliefde varkens Barry en Rosita, hun mest voedt de moestuin.
Wormenhotel
En ken je het wormenhotel al? Buurtbewoners leveren hun voedselresten in, en de compost die dat oplevert wordt ook in de moestuin gebruikt! Geniet van een zomers moment aan het water met een versgeperst sapje!
Amstergaard creëert samen met bewoners en bedrijven eetbare oases in de stad. Dit betekent dat er op een gelaagde manier wordt beplant met gewassen die meerjarig blijven bloeien en groeien. Het is eetbaar en esthetisch. Er ontstaan zo in het centrum kleine ecosystemen die onze leefomgeving doen verbeteren!
NAtuur boven de grond
In de grond in het centrum zitten veel ondergrondse leidingen. Amstergaard bedacht hierop een oplossing: als het planten niet in de grond kan, waarom doen we het niet boven de grond? In grote, zeskantsbakken, gemaakt van duurzaam, lokaal hout, met een regenwater buffer groeien nu de duurzaam gekweekte gewassen. Bij elke constructie staat een ‘wormenhotel’ waar de wormenpoep samen met groente en fruit resten gebruikt wordt om vruchtbare grond te produceren.
Kom kijken bij De ruijterkade of museumhaven
De Stichting heeft inmiddels twee locaties in Amsterdam. De eerste is ene strook op De Ruijterkade, om te zorgen voor meer groen in de buurt. Dit was in samenwerking met buurtbewoners en met hulp van een subsidie van de gemeente. Hierna was de museumhaven aan de buurt. Deze locatie bestond voorheen namelijk geheel uit steen. Kom een keertje langs bij deze mini-ecosystemen, proef, en geniet op een van de bankjes van het prachtige uitzicht!
Check de website en socialmediakanalen van de Amstergaard voor de meest actuele informatie en projecten.
Bestel je boodschappen rechtstreeks bij de boer
Een gemiddelde maaltijd legt wel 30.000 kilometer af, maar bij Boeren & Buren zijn de meeste producten binnen een straal van 40 kilometer van Amsterdam geproduceerd. Je kunt er de lekkerste kaas, brood, groente, wijn, siroop, melk, bier, yoghurt en honing bestellen, allemaal gemaakt door lokale boeren en ambachtelijke producenten.
Boeren & Buren is een landelijk netwerk met maar liefst 5 afhaallocaties in Amsterdam! Wil je ook genieten van producten uit jouw omgeving? Vind je het belangrijk om korte ketens te ondersteunen, producenten een eerlijke prijs te geven en voedselverspilling tegen te gaan? Neem dan een kijkje op de website van Boeren & Buren!
Ken je de prachtige, regeneratieve tuinderij Onze Groenteboer aan de rand van Amsterdam al?
Van mei tot november levert Onze Groenteboer wekelijks onbespoten, verse groenten uit hun tuinen in Vreeland. Bestel een groentepakket, volg een kookcursus in de tuin met zelf geoogste groenten, boek een rondleiding over herstellende landbouw, of word vrijwilliger. Er is altijd iets te doen – gezond, lokaal en leuk!
Wat kun jij doen bij Onze Groenteboer?
Groentepakketten bestellen: Elke week verse groenten rechtstreeks van de boer. Gezond, lekker en goed voor het milieu!
Workshops volgen: Leer hoe je zelf je groenten kunt kweken, of hoe je ze het beste kunt bereiden.
Vrijwilliger worden: Heb je groene vingers of wil je gewoon een steentje bijdragen? Doe mee en help bij het kweken, oogsten of het inpakken van de pakketten.
Een netwerk van lokale voedselsystemen
Stel je voor dat binnen Nederland een netwerk van lokale voedselsystemen gecreëerd wordt, waarbij lokale voeding en natuur super toegankelijk worden. Stichting Onze Groenteboer zet zich daarvoor in, door kleinschalige csa’s binnen Nederland te ondersteunen. Een CSA – Community Supported Agriculture – staat voor gemeenschapslandbouw. Denk aan regeneratieve tuinen en voedselbossen.
“Csa’s zijn er al, maar onvoldoende. We willen écht een verschil gaan maken door een csa-loop te creëren zodat elk gebied er een heeft en het nóg toegankelijker wordt.” Aldus Fabio van Stichting Onze Groenteboer.
De stichting doet dit door grond te kopen, langdurig te pachten of op een bestaande boerderij een boer te helpen met financiering en ontwikkeling van zo’n lokaal voedselsysteem op hun boerderij. Ook denken ze vervolgens mee over de lokale afzet en het vinden van een boer. Ze streven ernaar dat de boer hier niks voor hoeft te betalen.
En dat dit concept door heel veel mensen op handen gedragen wordt bewijst ook de succesvolle crowdfunding van de stichting. Deze zomer gaat hun derde crowdfunding ronde van start voor de aankoop van grond voor de ontwikkeling van een voedselbos in combinatie met een regeneratieve tuin.
Zie hoe de stad, de natuur en ons voedselsysteem elkaar versterken!
Zie hoe de stad, de natuur en ons voedselsysteem elkaar versterken! Bij Anna’s Tuin & Ruigte is een sociaal en educatief permacultuurproject met een moestuin, voedselbos, verftuin, bij- & vlindertuin en een groot deel ruigte. De tuin van 1 hectare is altijd openbaar toegankelijk voor iedereen. Een aantrekkelijk groengebied waar Amsterdammers de natuur beleven, elkaar ontmoeten en kennis opdoen over stadslandbouw. Met een beetje geluk spot je er zelfs een ijsvogel.
Jara maakt sauzen en salsa’s, met meer dan 90% (lokale) groenten, met liefde gemaakt in Amsterdam. Geen kunstmatige toevoegingen, alleen puur natuur. Van hun pittige Salsa Picante tot de romige Salsa ai Funghi. Jara werkt samen met lokale boeren en ondersteunen regeneratieve landbouw, waardoor ze niet alleen jouw smaakpapillen, maar ook de planeet een plezier doen.
Aan de hand van regeneratieve landbouwtechnieken werkt Jara samen met Stadsgroenteboer en vele andere biologische boeren in Amsterdam. Doordat ze ervoor kiezen om lokale, seizoensgebonden ingrediënten te verbouwen en verwerken tot heerlijke producten hopen ze anderen te inspireren zelf te koken en meer bewustzijn te creëren rondom gezonde keuzes van voeding.
Plukbos is een 1000 meter grote buurttuin in het centrum van Amsterdam. Burtbewoners kunnen fruit, kruiden en groenten telen en plukken van de ca. 100 verschillende nuttige vaste en eenjarige gewassen. Gelegen op Wittenburg op de Oostelijke Eilanden is Plukbos een onderdeel van de groene loper van Amsterdam. Niet alleen is het een leuk stuk groen voor de bewoners om lekker bezig te zijn en te wandelen, ook is Plukbos een verbinder voor de buurt.
Iedereen kan gezellig tuinieren en planten verbouwen op het stuk groen in het midden van de stad. Er is veel tuingereedschap, een kas en een ruim moestuingedeelte. In het seizoen draait een naschoolse tuinclub en bij lekker weer is er altijd wel iemand aan het werk op de dinsdmiddag. Op iedere eerste zondag van de maand is er een tuindag met een lunch, liefst van eigen bodem waarbij iedereen van harte welkom is. Ook bedrijfsuitjes en workshops worden met regelmaat gehouden.
Kortom, meld je aan voor de nieuwsbrief of de whatsappcommunity om op de hoogte te blijven en doe gezellig mee! Meer informatie hier.
De Amsterdamse stadswijngaard No Chateau is een stichting zonder winstoogmerk en opgericht om mensen in een groene en inspirerende omgeving bij elkaar te brengen en met elkaar te verbinden rondom een prachtig eindproduct: wijn. Stadswijngaard No Chateau geeft zo’n 70 deelnemers de mogelijkheid om een eigen stuk wijngaard te beheren en te oogsten. Dit wordt gedaan in workshopvorm met bijeenkomsten door het jaar heen, zodat er achteraf een breed inzicht is in wat wijnbouw inhoudt. De deelnemers kunnen meedoen aan alle wijnmaak activiteiten. Het motto is “zelf doen”. Het hele proces wordt door de wijngaardeniers gezamenlijk gedaan: van planten, snoeien en het terrein wieden, tot aan oogsten en bottelen.
Stadswijngaard No Chateau is gelegen in Amsterdam Noord op het terrein van NoordOogst. Dit is een kleinschalig, duurzaam stadslandbouwproject in Amsterdam Noord. Op NoordOogst wordt op een ecologisch verantwoorde manier voedsel geproduceerd, en worden mensen geïnspireerd om bewust met eten om te gaan.
Potverdorie! maakt jams en chutneys van fruit en groente die anders zouden worden verspild. Met 70% rijp geplukt Hollands fruit, gecombineerd met kruiden zoals dragon en rozemarijn, creëren ze producten zonder kunstmatige toevoegingen, puur natuur.
Potverdorie! maakt smaakmakers van Nederlandse bodem op basis van 70% fruit. Chutney en jam die geen jam mag heten omdat er teveel fruit in zit. Fruit dat volgens de inkooporganisaties te groot te klein of afwijkend van kleur of vorm is. Voor Potverdorie! is dat juist perfect het gaat om de smaak die moet goed zijn. Omdat al het fruit uit Nederland komt, wordt het rijp geplukt en hoeven er geen onnodige kilometers over de aarde te worden afgelegd. De duurzame telers met wie we persoonlijk contact hebben krijgen een eerlijke prijs voor het ‘lelijke’ deel van de oogst. Ze werken tenslotte ook voor dat deel heel hard.
De smaak is het allerbelangrijkst en daarom maken ze die uniek. Zo is er pruimgember, kersrozemarijn, framboosmunt, braamlaurier en uienchutney. Doordat er heel veel fruit in zit en minder suiker smaakt het niet alleen fantastisch bij brood of yoghurt maar ook bij kaas en vleeswaar, je maakt er een taartje mee af maar ook een stamppot. Heerlijk in een drankje met of zonder alcohol, in een dressing eigenlijk kan het overal bij.
Een knettergoeie smaak, 100% van Hollandse bodem en een eerlijke prijs voor de teler, Potverdorie! wat lekker. Kijk op de website voor de actuele verkooppunten binnen de stad!
