Zelfvoorzienend leven in de stad, het kan!

Elke maand interviewt De Gezonde Stad een duurzame Amsterdamse koploper. Deze maand is dat Menno Houtstra: initiatiefnemer van de KasKantine.

Een duurzaam en groen Amsterdam

"Je hebt geen geld nodig om duurzamer te worden en welvaart te creëren", stelt Menno Houtstra, initiatiefnemer van de KasKantine. Na eerdere locaties op andere plekken in de stad staat de verplaatsbare kas sinds 2018 aan de Handbalstraat in Slotervaart op een voormalig voetbalveld. Om de kas heen ligt een buurttuin met perken vol groenten, kruiden en bloemen. Het is een opvallend groene oase zo tussen A10, A4, bouwputten en betonnen hoogbouw. Menno legt in een rondleiding uit wat hij daar samen met de buurt doet.

Hoe draag jij bij aan een duurzaam en gezond Amsterdam?

“We werken hier met 35 vrijwilligers aan een duurzaam en autonoom leefgebied. Buurtbewoners kunnen hier komen meehelpen in de keuken, in de tuin of ergens anders. Alles is van gerecyclede materialen gemaakt en we zijn off-grid, dus niet aangesloten op gas, elektriciteit, water en riolering. We eten uit de tuin en van overgebleven voedsel van de Foodhallen dat we daar gratis ophalen. Voor corona was hier in het weekend een restaurant. Daar moeten we nu iets nieuws voor bedenken. We delen nog wel eten uit.”

In de kas is van alles te zien. Menno wijst naar een lemen pizzaoven: “gemaakt van gebruikte materialen, net als alle andere architectuur.” Even verderop is een ruimte met planken vol oude fietsonderdelen: “hier leert een fietsenmaker aan omwonenden hoe je fietsen repareert. Verderop zit een bierbrouwer. Iedereen met een bepaalde vaardigheid heeft een eigen plek en doet iets voor de buurt.” Onder een wand met een verticale tuin is een houten bak met vissen aangesloten. “Dat is een aquaponics”, legt Menno uit. “De uitwerpselen van de vissen geven voeding aan het water. Dat water gaat naar de planten. Die zuiveren het water dat daarna weer teruggaat naar de vissen. Zo hebben we hier allerlei groeisystemen ontwikkeld die de kringloop rond maken.”

Menno is landbouwkundig ingenieur, afgestudeerd in Wageningen. “Ik ken de technieken en die heb ik aan elkaar geknoopt.” Hij laat een basin met waterplanten en slangen zien: “Daardoor hebben we geen riolering nodig. Voor drinkwater en energie zorgen we ook zelf. We zuiveren regenwater via tonnen met zand. Energie halen we van onze vijftig zonnepanelen die we gedoneerd hebben gekregen.” Van bovenaf een heuvel kijken we uit op het dak vol zonnepanelen en op de weelderige buurttuin. “Die is opgedeeld in perken met gewassen die rouleren. Zo voorkom je ziektes bij nieuwe aanplant. Hij wijst verder. Daar maken we samen compost met de buurt. Dat gedeelte van het dak wordt een groen dak.”

Waarom ben je dit project gestart en hoe kwam je op het idee?

“Ik wilde gewoon leven zoals ik wil leven: duurzaam en onafhankelijk, met een alternatieve economie zonder geld. Als je zo wilt leven, kun je natuurlijk zelf kruiden in je vensterbank gaan telen of een compostbak op je balkon zetten, maar dat loont niet. Je kunt het beter samen in de buurt doen. Daarvoor heb je ruimte nodig en dus ging ik op zoek naar een plek.

Ook merkte ik dat mensen steeds minder weten over ‘leefdingen’. Ik ben nu 53 en ik ben er mee opgegroeid, maar mensen van nieuwere generaties weten vaak niet meer hoe je eten moet klaarmaken, wat nog wel of niet goed is, wat een schimmel is en wat bacteriën zijn. Toch zie ik dat er ook veel mensen zijn die dit wel weer willen weten. Daarvoor heb je ook een plek nodigom samen te komen en dingen uit te vinden.”

Wat is jouw droom?

“Ik zou willen dat we in Nederland meer zelfvoorzienend kunnen worden en meer invloed kunnen uitoefenen op de leefomgeving. Ik zie dit als een ontwikkelingsgebied. Hier kunnen we doen wat we willen doen en dat samen voor elkaar krijgen. De kennis die we daarbij opdoen, kunnen we delen. En dat is nodig, want als je de klimaatcrisis een beetje te lijf wilt gaan dan zal iedereen iets moeten doen: een beetje regenwater opvangen bijvoorbeeld, energie produceren, kantoorruimte optimaal gebruiken. Anders gaan we het niet redden.”

Hoe ziet jouw ideale Amsterdam eruit?

“Mijn aanbeveling voor de stad is dat alle oppervlak bedekt is met óf zonnepanelen óf met groen. Vanwege de beperkte ruimte in de stad zal iedere toepassing wel twee problemen moeten tackelen. Met een groen dak bijvoorbeeld sla je meerdere vliegen in één klap: de opvang van CO2 maar ook de opvang van regenwater. En je kunt auto’s parkeren, leven en werken onder een groen dak. Zo gebruik je de ruimte optimaal. Verder moet de overheid het toepassen van nieuwe oplossingen gemakkelijker maken. Nu mag je niet zomaar alles doen. Je hebt overal vergunningen voor nodig. Ze willen het wel, maar de regelgeving zit in de weg.”

Wat kan ik morgen doen om de stad socialer of gezonder te maken?

“Laat je horen! De gemeente wacht op de mening van de burger. Probeer dan iets samen met andere bewoners op te starten. Een tuintje bijvoorbeeld, tegels er uit halen, een gezamenlijke compostbak, fonteinen, of een beter afvalbeleid. Samen bereik je het meest.”

Wil je meer weten over de technieken van de KasKantine? Je kunt ze hier nalezen. Menno geeft ook rondleidingen op aanvraag.

Foto's: De Gezonde Stad