Grote steden pleiten voor suikertaks op suikerrijke drankjes
Vorige maand pleitten wethouders van Amsterdam, Rotterdam en Utrecht voor een suikertaks op suikerrijke drankjes. Dit is onderdeel van het programma Aanpak Gezond gewicht en in lijn met de voedselstrategie waarbij de Gemeente Amsterdam heeft aangegeven zich in te zetten voor een gezonde voedselomgeving voor Amsterdamse kinderen. Lees hieronder het opiniestuk en meer over de beweegredenen erachter.
Opiniestuk suikertaks
Elk kind heeft er recht op gezond op te groeien. Dat klinkt simpel: gezonde voeding, voldoende beweging en slaap. Fruit, volkoren en water op de kinderopvang, school en bij verenigingen. Maar de praktijk blijkt weerbarstig. In onze steden is het aanbod ongezonde voeding en drankjes alomtegenwoordig en vaak een stuk goedkoper. Steeds jongere kinderen drinken energiedrankjes vol suiker en cafeïne. We zien steeds vaker overgewicht, al onder hele jonge kinderen. Suikerrijke dranken zoals energiedrankjes, frisdrank, fristi, chocomel en vruchtensappen zijn daarbij de grootste boosdoener. En de zorgkosten gerelateerd aan overgewicht blijven stijgen. Het is tijd dat de overheid zijn verantwoordelijkheid neemt. Amsterdam, Rotterdam en Utrecht pleiten voor een suikertaks op suikerrijke drankjes.
Sinds de eeuwwisseling is suiker alleen maar goedkoper geworden. Terwijl gezonde voedingsmiddelen als groente en fruit sterk in prijs zijn gestegen. Het aanbod van ongezond en suikerrijk is buiten proportie, vooral in de grote stad. De overgrote meerderheid van kiosken, lunchrooms en andere voedselaanbieders verkoopt ongezonde happen en dranken. In sommige scholen zijn er ondanks de goede voornemens van de frisdrankproducenten nog steeds suikerrijke drankjes te koop. En anders is er wel een supermarkt om de hoek waar kinderen energydrinks halen. In die supermarkt is 80 procent van het assortiment en 80 procent van de aanbiedingen ongezond. Suikerrijke dranken domineren de reclamefolders en kortingsschappen. Tegenover iedere euro voor overheidsvoorlichting over gezond voedsel staan vele malen meer euro’s aan reclamebudget voor ongezonde voeding, die soms zelfs pretendeert dat vruchtensappen gezond zijn. Een ongelijke strijd.
Te veel suiker leidt tot overgewicht, diabetes 2, hart- en vaatziekten en kanker. Suikerrijke drankjes zijn daarbij het grootste probleem. Ze bevatten immers geen enkele nuttige voedingsstof, maar zijn wel verantwoordelijk voor het grootste deel van de vrije suikers die mensen binnenkrijgen. Uit onderzoek blijkt keer op keer een direct verband met obesitas. De zorgkosten gerelateerd aan ongezonde voeding zijn maar liefst 6 miljard euro. Vooral lager opgeleiden en mensen uit de lagere inkomenscategorieën zijn de dupe: gemiddeld leven zij korter en maken zij meer gebruik van zorg.
Dit is een groot probleem voor huidige en toekomstige generaties. Wij pleiten daarom voor een suikertaks op suikerrijke drankjes. De opbrengsten van deze suikertaks zouden ten goede kunnen komen aan het Preventiefonds. Dat zo’n belastingmaatregel werkt weten we onder meer uit onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Bij een prijsstijging van 20 procent daalt de consumptie van suikerrijke dranken met 20 procent of meer, zo blijkt uit het rapport ‘Fiscal policies for Diet and Prevention of Noncommunicable Diseases’ uit 2016. En de effecten op de lage inkomstgroepen zijn gemiddeld groter, waardoor de potentiele gezondheidswinst voor deze groepen ook groter is.
‘Maar we doen zelf al heel veel’, hoort u de frisdrank- en vruchtensappenproducenten al roepen. Maar zelfregulering blijkt in de praktijk weinig op te leveren en gaat ons gezien de omvang van het probleem niet snel genoeg. Ter illustratie een voorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk. Sinds 2015 loopt daar een suikerreductieprogramma op basis van zelfregulering van de voedingsmiddelenindustrie. Daarmee is het suikergehalte in zoete snacks, yoghurtjes en ontbijtgranen in drie jaar een kleine 3 procent afgenomen. Daartegenover staat dat alleen al het vooruitzicht van de invoering van de ‘sugar levy’ in 2018 een trigger was voor frisdrankproducenten om het percentage suiker in drankjes fors te verlagen om minder belast te worden. Sinds 2015 is daardoor er maar liefst een daling van 28,8 procent suiker in de drankenverkoop gerapporteerd. De suikertaks kan inmiddels rekenen op grote steun onder consumenten: 70 procent van de volwassenen in het VK steunt de maatregel.
En het VK staat niet alleen, op dit moment hanteren al 44 landen een suikertaks of vergelijkbare belasting op ongezond voedsel. Noorwegen spant de kroon met belasting op suikerrijke snacks en drankjes. De Noren zijn sinds de eeuwwisseling gemiddeld per jaar maar liefst een kilo suiker per persoon geminderd: van 43 kilo in 2000 naar 24 kilo in 2018. Daarmee zit het land op de laagste suikerinname sinds 1975. Nederland loopt achter en het is tijd die achterstand in te halen. Wij roepen het kabinet daarom op om zo snel mogelijk te onderzoeken hoe een suikertaks ook in Nederlands ingevoerd kan worden, omdat elk kind in Nederland recht heeft op gezond opgroeien.
Sven de Langen, wethouder Zorg gemeente Rotterdam
Simone Kukenheim, wethouder Zorg gemeente Amsterdam
Linda Voortman, wethouder Volksgezondheid gemeente Utrecht
Over de voedselstrategie
Voedsel heeft directe invloed op onze gezondheid en op de natuur en is daarmee van levensbelang. Een voedseltransitie naar een gezond, sociaal en duurzaam voedselsysteem is nodig. Voor Amsterdam is een voedselstrategie een stap in die richting, een stap die dat grootse vraagstuk concreet en relevant maakt en handen en voeten geeft voor verandering in de stad. Tegelijkertijd moet de voedselstrategie ook het juiste perspectief bieden op een bescheiden maar belangrijke rol die de gemeente speelt in dit vraagstuk met internationale netwerken en multinationale spelers.
Actielijn gezonde voedselomgeving
Amsterdam is al een sport- en beweegstad, Amsterdam wil ook een stad zijn met een gezonde voedselomgeving. Dit is geen voldoende voorwaarde om mensen gezonde keuzes te laten maken, wel een noodzakelijke voorwaarde. Met het Meerjarenprogramma 2018 — 2021 'Amsterdam wordt gezondste stad voor kinderen — de vrijblijvendheid voorbij!' wordt de Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht voortgezet. Amsterdam stelt dat ieder kind in Amsterdam gezond moet kunnen opgroeien, en wil daarom ongezonde condities uit de leefomgeving van kinderen verwijderen. Het gaat daarbij ook om het terugdringen van het aanbod van ongezonde voeding en de gepaard gaande marketing hiervoor. De komende jaren wil Amsterdam de condities voor gezond voedselgedrag van de Amsterdamse kinderen in ieder geval in het eigen beleid en regelgeving, waar de gemeente dus zelf over gaat, optimaliseren.
Zie deze raadsbrief voor meer informatie
Reacties: voedselstrategie@amsterdam.nl
