Wat in 2013 op een stuk braakliggend terrein begon als een kleine guerillatuin in bakken, is inmiddels uitgegroeid tot een weelderige permacultuurtuin die niet meer weg te denken is uit Bajesdorp: De Bajestuin. Wij spraken met coördinator Tu Anh Lam.
Amsterdam – 7 juni 2024
Opdrachtgever: De Gezonde Stad
Portret van Tuahn in de Bajestuin
Foto: Tammy van Nerum
HOE DRAAG JE BIJ AAN EEN DUURZAAM EN GEZOND AMSTERDAM?
In een zoektocht om meer met mijn handen te werken en minder achter de laptop te zitten, kwam ik uit bij tuinieren. Ik vind het geweldig om te zien hoe je van het zaaien van een klein zaadje het plantje ziet groeien tot iets wat je kunt eten. Het is zo ontspannend en fascinerend, dit proces. Het is ook bewezen dat je je beter voelt wanneer je in de natuur bent.
Anderhalf jaar geleden ben ik bij de Bajestuin aan de slag gegaan als vrijwilliger en heb inmiddels een coördinatorrol op mij genomen. De Bajestuin is een tuin voor en door de buurt. Met een groep vrijwilligers onderhouden we gezamenlijk de tuin en op termijn willen we diverse activiteiten aanbieden zoals een workshop composteren of verven met planten uit de natuur.
“De Bajestuin zit in het DNA van Bajesdorp: zelfvoorzienend zijn, minder afhankelijk van economische systemen en juist meer samenwerken met de natuur.”
HOE IS DE BAJESTUIN ONTSTAAN?
In 2013 begon een aantal bewoners van Bajesdorp – een wooncoöperatie in Amsterdam – met wat moestuinbakken. Nu is het een prachtige permacultuurtuin, een tuin die werkt zoals de natuur, met verschillende planten die elkaar ondersteunen en zonder chemische middelen. Het doel is een zelfvoorzienend en milieuvriendelijk ecosysteem te creëren. Hier komen mensen samen, kunnen ze tuinieren en genieten van een goede oogst!
De Bajestuin zit in het DNA van Bajesdorp: zelfvoorzienend zijn, minder afhankelijk van economische systemen en juist meer samenwerken met de natuur. En natuurlijk hebben we soms last van mollen, ratten en vogels die ook meegenieten van de oogst. Dat is balen, maar stiekem hebben ze ook gelijk, toch?
WAT IS JOUW DROOM?
Ik hoop dat de Bajestuin een plek wordt voor buurtbewoners om elkaar te ontmoeten, te leren hoe de natuur werkt en hoe mooi (en lekker!) het is om je eigen gekweekte groenten te eten, zodat we echt een community worden.
Ook wens ik dat mensen vaker vrijwilligerswerk zouden doen, want het is helaas echt hard nodig! Bekijk hoe je jouw buurt mooier kunt maken door vrijwilligerswerk te doen bij organisaties die bij je interesses passen.
Mijn persoonlijke droom is dat mensen meer naar hun gevoel gaan luisteren. Heb je ook het gevoel dat je te veel achter je laptop zit en graag meer met je handen zou willen doen? Doe het! Het hoeft niet iets groots te zijn. Vraag jezelf af wat je leuk vond om te doen als kind en kijk of je dit weer kan oppakken.
HOE ZIET JE IDEALE AMSTERDAM ERUIT?
Ik zou het heel tof vinden als Amsterdam groener wordt. Het autovrije deel in het centrum is al super mooi. Stel je voor dat we nog meer straten autovrij maken en vol zetten met plantenbakken en struiken. Meer groenstroken door de stad, perfect voor insecten en de bij in het bijzonder! Want zonder bijen geen voedsel. Ze vliegen wat af! Met meer groen in de stad kunnen ze makkelijker rusten en hun route volgen.
“Heb je ook het gevoel dat je te veel achter je laptop zit en graag meer met je handen zou willen doen? Doe het! Het hoeft niet iets groots te zijn. Vraag jezelf af wat je leuk vond om te doen als kind en kijk of je dit weer kan oppakken.”
Amsterdam – 7 juni 2024
Opdrachtgever: De Gezonde Stad
Portret van Tuahn in de Bajestuin
Foto: Tammy van Nerum
Wat kan ik morgen doen om de stad groener, duurzamer of gezonder te maken?
Tuinieren en je eigen groenten verbouwen is iets wat je meteen kunt doen. Je kunt het zo gemakkelijk maken als je wil; koop een basilicum- of muntplant uit de supermarkt en zet ze in de aarde. Let wel op dat je eerst de plantjes voorzichtig uit elkaar haalt, want de supermarkt kruidenplantjes zijn eigenlijk heel veel kleine plantjes in één pot. Hierdoor kun je direct veel oogsten van een klein potje.
Nog leuker is eigenlijk toch wel het proces van het zaadje planten tot en met het oogsten. En als het klaar is om te eten, smaakt het zoveel lekkerder omdat je het zelf hebt gekweekt.
Naast het feit dat het leuk is denk ik ook dat het erg belangrijk is dat mensen bewuster worden van hun impact op de wereld. Stel jezelf vaker de vraag: `Waar komt mijn eten vandaan? Hoe is mijn kleding gemaakt? Alleen al hierdoor word je bewuster van de keuzes die je maakt als consument op de wereld. Duurzaamheid is niet moeilijk of saai; het kan je leven juist verrijken!
Nanouk is actief in het Baaibuurt Collectief op Zeeburgereiland, Baaibuurt is een unieke wijk waar bewoners, kunst en natuur samenkomen. Een blik op Google Sataliet laat meteen zien hoe ontzettend groen deze buurt is. Hun doel is om een groene, circulaire wijk te creëren met betaalbare woningen voor mensen die lastig een plek vinden in de stad!
Hoe draag je bij aan een duurzaam en gezond Amsterdam?
Ik ben actief bij de Regeneratie Coöperatie, waar we ons inzetten voor een samenleving waarin iedereen zichzelf beschouwt en gedraagt als onderdeel van de natuur. En zet ik mij in voor het Baaibuurt Collectief. Baaibuurt is een woonwijk op Zeeburgereiland waar bewoners, kunst en natuur elkaar vinden. Sinds 2023 staat het Baaibuurt Collectief, een groep betrokken bewoners die zich inzet voor regeneratieve stadsontwikkeling. Ons doel is om een groene, circulaire wijk te creëren met betaalbare woningen voor mensen die nu moeilijk een plek vinden in de stad. Denk aan makers, kunstenaars, studenten, ouderen en mensen met een lager inkomen.
Ook werken we aan een voedselcoöperatie. Voedsel is een essentieel onderdeel binnen onze community en buurttuinen spelen een belangrijke rol als het gaat om de verbinding met de natuur. We gaan een directe relatie aan met lokale boeren. Samen met initiatieven zoals Local-to-Local en Operation Food Freedom, die lokaal geproduceerd voedsel toegankelijk maken, kunnen bewoners een abonnement nemen en wekelijks verse groenten, fruit en eieren ophalen.
”mijn doel is om een groene, circulaire wijk te creëren met betaalbare woningen voor mensen die nu moeilijk een plek vinden in de stad”
HOE IS BAAIBUURT ONTSTAAN?
Baaibuurt begon als een toevluchtsoord voor mensen die buiten de standaardhokjes van de stad vielen, en die vrijheidsgeest is nog steeds voelbaar. Het is een plek met weinig regels, waar creatieve en zelfgemaakte initiatieven kunnen ontstaan en groeien zonder afhankelijk te zijn van subsidies. Deze buurt is uniek en levendig, met een kruidenspiraal, kippen, kikkers en veel verwilderd groen.
Wat is jouw droom?
Mijn droom is dat Baaibuurt een groene oase kan blijven, met een voedselbos en een plek waar mensen samen kunnen tuinieren, koken en eten. In een kringloop wordt al het afval gecomposteerd en teruggegeven aan de tuin. Het moet een fijne, toegankelijke plek zijn waar mensen makkelijk met elkaar in contact komen.
Amsterdam – 30 juli 2024: Baaibuurtcollectief
Hoe ziet jouw ideale Amsterdam eruit?
In mijn ideale Amsterdam worden de stemmen van bewoners beter gehoord en is er meer ruimte voor co-creatie. Lokale initiatieven krijgen meer vrijheid om te experimenteren en te groeien.
En omdat Amsterdam steeds meer versteent, is het belangrijk om meer aandacht te besteden aan groen. Als je via Google Sateliet kijkt, zie je hoe uitzonderlijk groen de Baaibuurt is. Dit biedt veel voordelen! Het helpt om hittestress te verminderen—vooral belangrijk voor ouderen in warme woningen—en biedt verkoelende schaduw dankzij de grote bomen. Het groen creëert ook een natuurlijke geluidsbarrière en is geweldig voor de biodiversiteit en de (mentale) gezondheid van de bewoners.
”wist je dat je het ‘uitdaagrecht’ kunt gebruiken om zelf het groen in je buurt te beheren? als jij liever bloemen laat bloeien in plaats van gemaaid grad, kun je de gemeente uitdagen en het beheer overnemen”.
WAT KAN IK MORGEN DOEN OM DE STAD GROENER, DUURZAMER, GEZONDER OF SOCIALER TE MAKEN?
Wist je dat je het “uitdagenrecht” kunt gebruiken om zelf de groenvoorziening in je buurt te beheren? Stel dat de gemeente steeds het gras maait, maar jij en je buren liever bloemen laten bloeien. Dan kun je de gemeente uitdagen om het beheer over te nemen.
Daarnaast is er het “buurtrecht,” waarmee je als bewonersgroep taken van de gemeente kunt overnemen, omdat jullie denken het beter en goedkoper te kunnen doen. Zo krijg je samen de kans om de wijk naar jullie hand te zetten!
”TERWIJL AMSTERDAM STEEDS VERDER VERSTEENT, BIEDT DE GROENE BAAIBUURT VERKOELING, EEN NATUURLIJKE GELUIDSBARRIÈRE EN EEN BOOST VOOR BIODIVERSITEIT EN GEZONDHEID!”
Locatie: Zeeburgereiland Fotograaf: Tammy van Nerum
Interview: De toekomst op je bord
Steeds meer mensen wonen in steden. Hoe zorgen we voor duurzaam, gezond en betaalbaar eten voor alle stadsbewoners? Wij interviewden oprichter Ard van de Kreeke van Growy, een vertical farm in Amsterdam Zuidoost.
Hoe draag jij met jouw bedrijf bij aan een duurzaam en gezond Amsterdam?
Met mijn bedrijf Growy produceer ik duurzaam, lokaal en gezond eten. Onze specialiteit is de productie van microgreens, luxe sla en garnering voor de horeca. Daarnaast verkopen we ook samengestelde verpakte salades en kruiden.
Wat ons onderscheidt, is onze indoor teelt met zelfontwikkelde technieken. Onze manier van telen is heel schoon. We gebruiken geen pesticiden of land. We streven ernaar om volledig circulair te worden. We willen energie, water en voedingsstoffen halen uit het afval van de stad, en hoewel we hier al deels in slagen, hopen wij dit binnen één tot twee jaar op grote schaal te kunnen doen. Samen met de Universiteit Wageningen en AMS Institute voeren we onderzoeken uit om onze circulaire aanpak te verbeteren.
Waarom ben je dit bedrijf gestart en hoe kwam je op het idee?
Growy komt voort uit mijn passie als biologische boer. Ik had een boerderij in Zeeland, en zag vertical farming als een techniek met veel potentie voor de toekomst. Met het gebruik van kunstlicht, kunnen we precies sturen hoe planten groeien, met als doel ze zo efficiënt mogelijk te laten groeien. We kunnen het hele jaar door produceren, tot wel 100 kg groente per vierkante meter per jaar, zonder pesticiden. Zo blijft er in en om steden meer ruimte voor de natuur over. Het enige wat ik mis is mijn traktor.
”Vertical farming biedt een oplossing voor duurzame voedselproductie en het behoud van natuur – én het is een technologie die de toekomst vormgeeft.”
Wat is je droom voor Amsterdam?
Mijn droom voor Amsterdam is simpel: iedereen toegang bieden tot gezond en duurzaam voedsel. We moeten nog betere technieken ontwikkelen om de kostprijs te verlagen en gezond en duurzaam voedsel voor iedereen betaalbaar te maken. De kosten van onze producten zijn op dit moment al veel lager dan die van andere verticale boeren. Impact creëren is onze missie, en we werken er hard aan om een steeds grotere groep mensen te bereiken.
Heb je een tip voor Amsterdammers om duurzamer te eten?
Verdiep je in de oorsprong van je eten! Mensen zijn vaak losgekoppeld van de landbouw en voedselproductie. Als voedselproducent moeten we ervoor zorgen dat goed voedsel betaalbaar is, maar een ander belangrijk aspect is voorlichting. Laten zien hoe het anders kan. Wij ontvangen behoorlijk veel mensen bij onze vertical farm, zo komen elke week minimaal drie schoolklassen langs. Kom ook eens langs!
Amsterdam heeft een wethouder voedsel, wat zou je haar willen meegeven?
Ons team van 100 mensen werkt hard om met moderne technologieën de wereld te voeden. Over de hele wereld worden we gevraagd om te spreken over voedselvoorziening, behalve in Amsterdam. Daarom wil ik de wethouder graag uitnodigen om bij ons langs te komen en te zien wat hier gebeurt.
Wat is jullie ambitie voor de toekomst?
High-tech voedselvoorziening kan een grote rol gaan spelen in steden. Ons doel is om wereldwijd vertical farms te bouwen, waarbij we streven naar vijf nieuwe farms per jaar. Momenteel hebben wij een boerderij in Amsterdam, Koeweit en Singapore. Het zou fantastisch zijn als Growy in elk land te vinden zou zijn, zodat we overal lokaal voedsel kunnen produceren.
”we gebruiken geen pesticiden en streven naar een volledig circulaire aanpak met hergebruik van stadsafval.”
Fotografie: Raymond van Mill
Voedsel verbindt!
BuurtBuik staat ervoor om samen een betere buurt te maken: ze brengen buurtbewoners samen en redden voedsel van verspilling. Enthousiaste vrijwilligers uit de buurt halen eten op bij groenteboeren, horeca en supermarkten dat anders zou worden weggegooid. En elke week koken ze hiervan een heerlijke, gratis en gezonde maaltijd.
Iedereen is welkom! Want naast lekker eten draait BuurtBuik vooral ook om gezelligheid.
Mee doen?
BuurtBuik is afhankelijk van enthousiaste vrijwilligers. Help een dagdeel mee met eten ophalen, koken, uitdelen of bezorgen. Dit kan eenmalig, wekelijks of maandelijks; wanneer het jou uitkomt. Ben je langere tijd (flexibel) beschikbaar? Help dan mee door coördinator, chef of bestuurslid te worden. Neem een kijkje op de website van BuurtBuik om te zien hoe jij kunt helpen, of om een hapje mee te eten.
Fotocredits: BuurtBuik
Bijgein
Sinds 2017 zijn vader en zoon Michael en Micha actief als stadsimkers in Amsterdam Zuidoost. Met hun passie voor bijen en biodiversiteit verbinden ze de stad met de natuur. Ze zijn gefascineerd door de wisselwerking tussen stedelijke dynamiek en natuurlijke flora en fauna en geloven in de kracht van samenwerking tussen mens en natuur.
Honing, een natuurlijk product boordevol vitaminen en mineralen, wordt door Michael en Micha geoogst door de verzegelde raten uit de bijenkasten te halen en deze te zeven. De oorsprong van de nectar geeft de honing zijn unieke kleur en smaak. Bij BijGein zijn ook diverse producten te vinden die kunnen helpen tegen hooikoorts; op hun website is te lezen hoe dit werkt.
De heerlijke honing kan worden opgehaald in Zuidoost of worden bezorgd. Daarnaast is de honing te koop bij Anna Haen, de Reuringmarkt op IJburg, en de Bakkerswinkel Centrum. Bij BijGein kunnen mensen bovendien terecht voor leuke en leerzame workshops over bijenhouden!
Keuken van Linn serveert kleurrijke comfort food met een Surinaamse twist, en altijd bomvol smaak!
Als laatste stop van de Suri Route kan de Keuken van Linn in Zuid-Oost niet missen! Bestel hier een overheerlijke saoto soep, kleuren burgers, een nasi of bami box, en de heerlijke chees fires box! Heb je geen tijd om zelf langs te gaan? Geen zorgen, je kunt ook bestellen en alles laten bezorgen. Wil je meer details van het menu? Kijk dan op de website.
Mixed Kitchen 020 biedt street food van de beste kwaliteit! Als onderdeel van de Suri Route kun je kiezen uit loaded fries, burgers, fried rice, mixed boxes en verschillende toetjes. Naast de klassieke opties zijn er ook genoeg plantaardige alternatieven om jezelf te verwennen. Je kunt al het eten ook bestellen of afhalen. Kom je ook langs? Kijk voor meer informatie op de website.
Fotocredits: Mixed Kitchen 020
Kaart: Debra Solomon
Voedselbos Amsterdam Zuid-oost (VBAZO)
Voedselbos Amsterdam Zuid-Oost (VBAZO) wil het openbaar groen in de buurt veranderen in gezonde, mooie en duurzame stukjes natuur. In plaats van één vaste plek, bestaat VBAZO uit meerdere kleine stukken natuur verspreid over 45 hectare in de K-buurt.
VBAZO geeft bewoners de kans om samen te werken aan een groenere buurt. Ze mogen gratis biologisch voedsel oogsten, zoals fruit, noten en eetbare bloemen. Dit zorgt voor meer contact tussen mensen, een veiligere buurt en meer betrokkenheid van bewoners. Ook leren mensen in hun eigen buurt over de natuur, de bodem, insecten, vogels en hoe alles met elkaar samenhangt.
Naast de voordelen voor mensen, helpt het voedselbos ook de natuur. Door meer verschillende planten, bloemen en door slim te maaien, komen er meer insecten. Deze insecten zijn belangrijk als voedsel voor vogels en andere dieren. VBAZO verbindt ook groene plekken zoals de Bijlmerweide, Brasa Park en Gaasperpark. Daardoor kunnen dieren zoals egels zich makkelijker en veiliger verplaatsen en voedsel vinden. Wil je meer weten? Kijk dan op de website.
Bloei en Groei heeft verschillende tuinen waar groenten, fruit, bloemen en kruiden groeien.
Meer dan alleen een plek om te tuinieren, vormen deze groene oases een bron van verbinding, ontspanning en gezondheid voor de buurt. Hier wordt samen gewerkt, geleerd en geoogst. De eerste tuin van Bloei & Groei ontstond in de Gaasperdam Schooltuin en werd al snel gevolgd door een binnentuin in Venserpolder. In samenwerking met de gemeente zijn daarna tuinen opgezet in Huigenbos, Hoptille en Hogevecht. Inmiddels groeien en bloeien de tuinen ook in Osdorp, Westerpark en sinds kort in Noord.
Twee soorten tuinen, één missie
Healing gardens zijn een veilige en rustgevende plek waar vrouwen zich kunnen ontwikkelen en opladen in de natuur. Hier kunnen zij werken aan hun welzijn en veerkracht, begeleid door een tuincoach en Bloeicoach. Tuinervaring is niet nodig; het gaat om het proces van groeien, zowel in de tuin als persoonlijk.
Daarnaast zijn er community gardens, groene ontmoetingsplekken waar buurtbewoners samen tuinieren. Deze tuinen dragen bij aan een gezondere en hechtere wijk. Iedereen is welkom, met of zonder tuinierervaring. Een tuincoach en community coördinator ondersteunen het proces.
Wil je mee doen, of meer weten over de verschillende bloeiende tuinen? Kijk dan op de website.
Deze plek is zoveel meer dan een pannenkoekenhuis, Chef Angie serveert hier ook verrassend lekkere Surinaamse gerechten. Met haar eigen twist aan klassiekers creëert ze een unieke, authentieke smaak!
En dat alles midden op de Kinderboerderij Gliphoeve. In de zomer is het goed toeven op het terras van Pannenkoekerij Gansi. Je kan hier genieten van een lekkere kop muntthee uit eigen (moes)tuin terwijl je kind zich vermaakt in de speeltuin.
Ook zijn wij trots om te vermelden dat De Pannenkoekerij Gansi deel uitmaakt van de Suri Route! Dit is een smaakroute die is opgezet door Van Amsterdamse Bodem om de duurzaamste en lekkerste Surinaamse hotspots van de stad te ontdekken. Deze locatie, met Chef Angie B, kon natuurlijk niet ontbreken. Volgens de ambassadeur van de route, Donovan Kraag, zijn alle gerechten hier in balans. Zijn favoriete gerecht van Angie B is haar vega Telo. De traditionele bakkeljauw/trie heeft ze vervangen door paddenstoelen en gebakken uienringen, maar doet zeker niet af van de Surinaamse smaak!
Wil je zeker weten of Gansi open is, bel dan even voor je komt!
Yemayá’s vegan corner
Yemayá’s Vegan Corner, het eerste veganistische restaurant in Amsterdam Zuidoost, laat buurtbewoners op een toegankelijke manier kennis maken met een plantaardige, duurzame levensstijl. Ze koken de lekkerste, volledig plantaardige, Surinaamse maaltijden.
‘’In ons vegan restaurant dringen we onze keuze niet op, maar laten we onze gerechten voor zichzelf spreken. Het maakt ons trots om zoveel enthousiaste reacties te ontvangen, zonder klachten over het ontbreken van vlees.’’ – Sharon
Meer dan een Restaurant
Naast eten zijn er ook workshops en lezingen! De naam Yemayá komt van de Afrikaans-Carribische godin van de zee, en staat symbool voor connectie. De drie eigenaren willen de community in Zuidoost versterken en hebben lange-termijn plannen om het restaurant verder te verduurzamen en voor het verkopen van maaltijdboxen. Yemaya’s maakt ook deel uit van onzeSuri Route!
Yemayá zit in winkelcentrum Reigersbos. Langsgaan of bestellen? Bekijkde website.
