Fiets je langs de rivier bij Ouderkerk aan de Amstel, dan kom je langs de prachtige boerderij Over-Amstel.
Over-Amstel is een idyllische plek waar je kunt genieten van puur eten, dieren in alle rust ziet rondlopen en zelf de handen uit de mouwen kunt steken tijdens workshops zoals fermenteren. Alles draait hier om verbinding met de natuur.
DIRECT UIT EIGEN TUIN
Je kunt ontbijten of lunchen in het sfeervolle restaurant of buiten in de tuin, omringd door de moestuin, fruitbomen en weilanden. Veel van de ingrediënten komen direct uit eigen tuin of worden op de boerderij zelf gemaakt. Denk aan verse kazen, gefermenteerde groenten of huisgemaakte siropen.
workshop kaasmaken
Wil je zelf iets maken met wat de boerderij voortbrengt? Volg dan een workshop kaasmaken, fermenteren of pekelen. Of kom gewoon even langs tijdens een fiets- of vaartocht om te proeven, rond te kijken of de dieren een aai te geven.
Hoe kunnen we vrouwen helpen aan gezond en betaalbaar voedsel?
Die vraag stelde oprichter Ama Koranteng-Kumi aan bewoners en medepartners tijdens een keukentafelgesprek. Wat begon in een tuin in Venserpolder is vandaag de dag uitgegroeid tot een krachtig en bloeiend initiatief met tuinen verspreid door heel Amsterdam – van Zuidoost tot Noord en Nieuw-West. Elke tuin heeft een eigen doel: de healing gardens richten zich op de persoonlijke ontwikkeling van vrouwen, terwijl de community gardens de veerkracht van buurten versterken.
Natuur als leermeester
Chanti is tuincoach van de Healing Garden Gaasperdamen merkte in haar eerste jaar op hoe dankbaar alle vrouwen waren. Ze besefte dat de tuin zoveel meer is dan alleen een tuin. Wekelijks komen er zo’n 20 vrouwen om voor hun eigen stukje grond te zorgen, én voor zichzelf. Met behulp van een bloeicoach worden ze begeleid voor persoonlijke ontwikkeling. Ze komen ieder met hun eigen verhaal en ervaring.
Vrouwen met een migratieachtergrond die hier het risico lopen op sociaal isolement, alleenstaande moeders of mantelzorgers die behoefte hebben aan rust, maar ook vrouwen met burn-outs. “Het is heel divers, niet alleen qua achtergrond maar ook leeftijd. En dat is juist zo leuk want de jonge dames leren van de oude dames, en andersom.” Het draait niet alleen om oogst. Chanti: “Het gaat ook om het proces: iets in de grond zetten, kijken wat eruit komt, ervaren wat er gebeurt. En ja, soms lukt iets niet. Maar ook daar leer je van– hoe je met tegenslagen omgaat, binnen én buiten de tuin.’’
“Vrouwen hebben vaak de neiging om altijd maar door te gaan, alles tegelijk te doen. Hier krijgen ze tijd om stil te staan. Even met hun handen in de aarde, rust in hun hoofd.”
Hoe tuinieren vrouwen laat opbloeien
Ook Linda, tuincoach op de community garden in Venserpolder, heeft na jaren van mantelzorg de rust teruggevonden door het tuinieren. “Ik moest dat gevoel in mijn hoofd en buik kwijt want praten hielp niet meer. Juist dat werken met mijn handen in de grond bracht me weer bij mezelf. Alsof ik dat gevoel in de grond kwijt kon, en er iets moois uit bloeide, een soort wisselwerking.”
Op de healing gardens spelen ze in op de natuur als leermeester, en werken ze aan de hand van thema’s. Zo combineren ze het zaaien met het zetten van intenties, en draait het oogsten ook om loslaten. En het werkt. Chanti ziet vrouwen opbloeien, beetje bij beetje. “Ik had een dame die in het begin bijna niet durfde te komen. Na een tijdje zagen we ineens dat ze met iedereen een praatje maakte.”
”Juist dat werken met mijn handen in de grond bracht me weer bij mezelf. Alsof ik dat gevoel in de grond kwijt kon, en er iets moois uit bloeide, een soort wisselwerking.”
Van buurtmoestuin naar buurtverbinding
De tuinen brengen vrouwen niet alleen in contact met zichzelf, maar ook met elkaar – en zelfs met de buurt. “In het begin ben je als coach nog veel bezig met bij ze inchecken,” vertelt Chanti, “maar na een tijdje doen ze dat gewoon bij elkaar.”
Dat sociale contact werkt ook door in de wijk, merkt Linda op. “Voorheen was de Venserpolder geen veilige plek, maar dat is aan het veranderen.” De tuin in Venserpolder ligt direct aan een flat met uitzicht op de tuinen. “We trekken veel bekijks,” zegt Linda. “Mensen zijn nieuwsgierig. Zo was er een vrouw die wat wilde vragen, maar ze durfde eerst niet goed. Ze sprak gebrekkig Nederlands en zat veel thuis. Toen ze eenmaal in de tuin kwam, zagen we haar steeds vaker.”
De tuin zet ook andere dingen in beweging. Zo opende er een kringloopwinkel in de straat. “Die kwamen meteen een bijenhotel bij ons brengen,” vertelt Linda. “De buurt is socialer geworden en er is weer leven op straat.”
“Deze plek is echt een aanwinst voor de buurt, maar mensen moeten het eerst met eigen ogen zien,” zegt ze. “In het begin moet je echt vertrouwen winnen. Je merkt dat mensen in deze buurt elkaar niet vanzelfsprekend vertrouwen, en daarom is die sociale verbinding zo belangrijk.”
Waarom zouden er niet overal tuinen als deze kunnen zijn? Chanti: “Het zou geweldig zijn als we dit in héél Amsterdam kunnen neerzetten. Nu doen we het alleen voor vrouwen, maar het zou ook kunnen met mannen, jongeren, ouderen of mensen met een beperking.”
Toveren met uienschillen
Ook de creativiteit op de tuinen werkt aanstekelijk. Nashaira is tuinplantdocent voor Gift of Colour en geeft workshops eco-printing. In een grote pan kookt ze wol samen met aluin zodat het pigment beter kan worden opgenomen. Het verven gebeurt met planten en voedselresten zoals granaatappelschillen, avocado-pitten of uienschillen.
Wat het anders maakt dan chemisch verven? Allereerst zijn de kleuren veel natuurlijker en mooier, vindt Nashaira. En alles wat je gebruikt, is herbruikbaar of composteerbaar. Je kunt het restwater gewoon teruggeven aan de natuur. Het proces zelf maakt je bewuster: je zaait een plant, wacht een seizoen, en pas dan kun je ermee verven. ‘’Dat leert je geduld en waardering.”
“Ik hecht nu ook meer waarde aan materialen, zo werk ik bijvoorbeeld veel met linnen, want natuurlijk materiaal neemt het pigment beter op.” De uienschillen geven een diepe okergele kleur en avocadopitten geven een roze kleur. Bovendien werken de uienschillen anti-bacterieel, ideaal voor een kussen op de bank.
Het blijft ook altijd een verrassing hoe het pigment uitpakt op de stof, het is net een cadeautje. Tijdens haar workshops ziet ze mensen opbloeien, “alsof er iets in hen wordt aangeraakt. Het is niet spiritueel bedoeld ofzo, maar er gebeurt wél iets. Je ziet de glinstering in hun ogen, het voelt toch als een soort toveren.”
”De uienschillen geven een diepe okergele kleur en avocadopitten geven een roze kleur.”
Bewust eten
Veel vrouwen blijven na hun traject tuinieren. Niet alleen vanwege de rust, maar ook om hun eigen groenten te verbouwen. Chanti: “Het geeft een gevoel van zelfstandigheid. Ook al voedt een klein tuintje misschien geen heel gezin, het gevoel van: ‘ik heb dit zelf laten groeien’ is onbetaalbaar.”
Ook kruiden zijn populair. “Kleefkruid, brandnetel of rode klaver… veel vrouwen kennen de werking ervan vanuit hun eigen cultuur,” legt Chanti uit. Zo staat rode klaver er bijvoorbeeld om bekend vrouwen in de overgang te ondersteunen.
Linda benadrukt het belang van bewust eten. “Mensen denken vaak dat gezond eten duur is, maar het draait om bewuste keuzes. Als je vooraf bedenkt wat je gaat maken, hoef je niet allerlei onzin in je winkelmandje te gooien. Eet wat in het seizoen is, koop lokaal als het kan — en geloof me, voor een klein bedrag kun je echt een voedzame maaltijd maken.”
Voedsel als herinnering
De diversiteit aan mensen brengt ook een diversiteit aan groenten in de tuin. In de Venserpolder worden bijvoorbeeld veel Surinaamse gewassen geteeld, zoals sopropo.
Linda: “Mensen komen daar echt speciaal voor — je vindt die niet vers in de supermarkt. Net als amsoi, die we pas hebben geplant. Voor veel mensen zijn dat groenten vol herinneringen, bijvoorbeeld aan hun oma of hun afkomst.”
Het gaat niet alleen om gezond voedsel, maar ook om bewustwording en de herkomst van wat je eet.
Fotograaf: Isabel Bronts
Interview: Anne Engel van forteiland pampus
Hoe kunnen we vrouwen helpen aan gezond en betaalbaar voedsel?
Die vraag stelde oprichter Ama Koranteng-Kumi aan bewoners en medepartners tijdens een keukentafelgesprek. Wat begon in een tuin in Venserpolder is vandaag de dag uitgegroeid tot een krachtig en bloeiend initiatief met tuinen verspreid door heel Amsterdam – van Zuidoost tot Noord en Nieuw-West. Elke tuin heeft een eigen doel: de healing gardens richten zich op de persoonlijke ontwikkeling van vrouwen, terwijl de community gardens de veerkracht van buurten versterken.
Hoe is Forteiland Pampus ontstaan?
Forteiland Pampus is een kunstmatig eiland, aangelegd als onderdeel van de Stelling van Amsterdam: een verdedigingslinie van tientallen forten die de hoofdstad moesten beschermen. Maar toen Pampus in gebruik werd genomen, waren technologische ontwikkelingen zoals vliegtuigen al zover dat de linie overbodig raakte. Hierdoor verloor het eiland zijn functie en werd het een vrijplaats waar mensen feesten organiseerden en hun gang gingen.
Ongeveer 25 jaar geleden nam een stichting het eiland over, maakte het schoon en richtte er een museum in dat het verhaal van Pampus vertelt. Inmiddels is het eiland een duurzame plek geworden, met een moestuin, educatieve programma’s en een zelfgebouwd energiesysteem. Zo wekken we onze eigen energie op met behulp van twee windmolens, zonnepanelen en een biogasinstallatie. We hebben zelfs een watermaker waarmee we het omringende water zuiveren, dat we gebruiken voor de wc’s en in de keuken. Waar we vroeger afhankelijk waren van aggregaten, zijn we nu volledig zelfvoorzienend.
Het mooie is dat we mensen ook rondleiden op het eiland om te laten zien hoe dit allemaal werkt. Zodat andere eilanden, zoals Texel, uiteindelijk ook energieneutraal kunnen functioneren. Op Pampus doen we dit alvast in het klein.
Hoe tuinieren vrouwen laat opbloeien
Ook Linda, tuincoach op de community garden in Venserpolder, heeft na jaren van mantelzorg de rust teruggevonden door het tuinieren. “Ik moest dat gevoel in mijn hoofd en buik kwijt want praten hielp niet meer. Juist dat werken met mijn handen in de grond bracht me weer bij mezelf. Alsof ik dat gevoel in de grond kwijt kon, en er iets moois uit bloeide, een soort wisselwerking.”
Op de healing gardens spelen ze in op de natuur als leermeester, en werken ze aan de hand van thema’s. Zo combineren ze het zaaien met het zetten van intenties, en draait het oogsten ook om loslaten. En het werkt. Chanti ziet vrouwen opbloeien, beetje bij beetje. “Ik had een dame die in het begin bijna niet durfde te komen. Na een tijdje zagen we ineens dat ze met iedereen een praatje maakte.”
”Juist dat werken met mijn handen in de grond bracht me weer bij mezelf. Alsof ik dat gevoel in de grond kwijt kon, en er iets moois uit bloeide, een soort wisselwerking.”
Waarom is biodiversiteit in het boerenlandschap eigenlijk zo belangrijk?
Op dit moment eten de meeste mensen nog maar een stuk of tien gewassen, terwijl er wereldwijd duizenden verschillende soorten bestaan. Dit heeft geleid tot enorme monoculturen, die niet alleen biodiversiteit vernietigen, maar ook schadelijk zijn voor de natuur. Monoculturen gaan vaak gepaard met landbouwgif en bieden vogels en insecten nauwelijks voedsel. Daardoor staan niet alleen de natuur, maar ook de verscheidenheid aan eetbare gewassen onder druk. Er bestaat zelfs een rode lijst van bedreigde voedingsmiddelen, opgesteld door de Slow Food beweging, die deze heeft verzameld in de Ark van de Smaak: een internationale catalogus van bedreigd culinair erfgoed.
Wij proberen dit verlies aan voedseldiversiteit tegen te gaan door te werken met bijzondere en vaak vergeten gewassen. Denk aan de ‘soesterknol’, een aparte biet, gerst van Texel, of bonen van een Friese boer die zich richt op oude peulvruchten. Veel komt ook uit onze eigen moestuin of wordt wild geplukt op het eiland. Zo gebruik ik vlierbloesem en brandnetels uit de natuur, voor in de soep of als pesto.
”Wij proberen dit verlies aan voedseldiversiteit tegen te gaan door te werken met bijzondere en vaak vergeten gewassen.”
Wat hoop je bij mensen teweeg te brengen?
Je hoopt natuurlijk dat mensen anders gaan kijken naar duurzaamheid en naar hun eigen rol daarin. Afgelopen zomer hebben we onze gasten bijvoorbeeld enveloppen met zaden meegegeven, gevuld met bijzondere bonenrassen die ze in hun eigen tuin konden planten. Want ook op kleine schaal kun je veel bijdragen aan biodiversiteit.
Vroeger kon je in Nederland wel tien verschillende soorten appels vinden; nu zijn dat er nog maar een paar. Daar moeten we toch weer naar terug? Het probleem is dat het nog wel even kan duren voordat iedereen hierin meegaat, juist omdat supermarkten nauwelijks meer voedseldiversiteit aanbieden. Daarom is het zo belangrijk om het verhaal te blijven vertellen en mensen te laten zien hoe ze zelf een verschil kunnen maken.
”ik zou graag zien dat iedereen in Amsterdam betaalbaar lokaal eten kan kopen, zonder afhankelijk te zijn van dure biologische supermarkten”
Wat kunnen mensen thuis nog meer doen?
Hoe mooi zou het zijn als iedereen de verantwoordelijkheid zou nemen voor zijn eigen stukje stoep? Bijvoorbeeld door zwerfafval op te ruimen en er biologische planten of bloemen neer te zetten. Dat zou al zoveel schelen. Koken met lokale seizoensgroenten is ook zo’n eenvoudige stap met een groots effect.
Wat wij bij Pampus doen – experimenteren, leren en samenwerken – is iets wat je thuis ook kunt doen. Het hoeft niet perfect. Begin gewoon en kijk wat er mogelijk is. Het belangrijkste is om in beweging te blijven
Over beweging gesproken: waar hoop je over een paar jaar met Forteiland Pampus te staan?
Mijn droom is om het eiland verder te ontwikkelen tot een volledig plastic- en afvalvrije plek. Ons hoofdgebouw is nog niet energieneutraal, en een deel van onze vloot draait nog op brandstof – het zou geweldig zijn als we dat kunnen veranderen. Verder zijn er volop kansen om onze moestuin uit te breiden: we zijn namelijk pas net begonnen met permacultuur!
En hoe ziet jouw ideale Amsterdam eruit?
Meer groen, meer biodiversiteit en minder gemakzucht. Ik woon midden in de stad, vlak bij de Dam. Als ik daar ’s ochtends over frietbakken springend naar Pampus vertrek, denk ik: hoe kan het dat we niet allemaal wat bewuster bezig zijn met duurzaamheid? Het contrast is soms enorm.
Daarnaast zou ik graag zien dat iedereen in Amsterdam betaalbaar lokaal eten kan kopen, zonder afhankelijk te zijn van dure biologische supermarkten. En ik hoop dat ambachtelijke en lokale producten hun plek terugkrijgen in de winkelstraat.
“Geen standaard toeristenwinkels meer met pizza’s en wafels, maar bijzondere plekken met producten die écht iets bijdragen.”
Meer weten over Forteiland Pampus? Bekijk hun website.
Tekst door: Nadine Maarhuis
Fotograaf: Carly Wollaert
Kweekcafé is meer dan een plek om te genieten. Naast het genieten van lokale en eerlijke maaltijden wil het Kweekcafé je inspireren en informeren om samen een groenere toekomst te maken.
Ze doen dit met een breed programma. Denk aan workshops, brainstormsessies, lezingen, debatten, filmavonden en exposities over een groenere en circulaire wereld. Ook vanuit de Haarlemmer Kweektuin zelf zijn er activiteiten, zoals het Repair Café en de Biomarkt.
Het Kweekcafé ligt in de oude stadskweektuin van Haarlem, nu de Haarlemmer Kweektuin. Dit is een stadspark waar duurzaam denken en doen centraal staan. De werkplaats en kas van het café zijn verbouwd met hergebruikte en duurzame materialen.
In het Kweekcafé drink je (h)eerlijke koffie en eet je een lunch met zoveel mogelijk biologische en seizoensproducten. Ook bieden ze genoeg plantaardige opties aan op het menu. Bovendien vind je er bijzondere producten van lokale ondernemers die impact maken. Hoe? Bijvoorbeeld door voedselverspilling te voorkomen, minder plastic te gebruiken en te werken met natuurlijke materialen.
Kweekcafé is meer dan een plek om te genieten. Naast het genieten van lokale en eerlijke maaltijden wil het Kweekcafé je inspireren en informeren om samen een groenere toekomst te maken.
Ze doen dit met een breed programma. Denk aan workshops, brainstormsessies, lezingen, debatten, filmavonden en exposities over een groenere en circulaire wereld. Ook vanuit de Haarlemmer Kweektuin zelf zijn er activiteiten, zoals het Repair Café en de Biomarkt.
Het Kweekcafé ligt in de oude stadskweektuin van Haarlem, nu de Haarlemmer Kweektuin. Dit is een stadspark waar duurzaam denken en doen centraal staan. De werkplaats en kas van het café zijn verbouwd met hergebruikte en duurzame materialen.
In het Kweekcafé drink je (h)eerlijke koffie en eet je een lunch met zoveel mogelijk biologische en seizoensproducten. Ook bieden ze genoeg plantaardige opties aan op het menu. Bovendien vind je er bijzondere producten van lokale ondernemers die impact maken. Hoe? Bijvoorbeeld door voedselverspilling te voorkomen, minder plastic te gebruiken en te werken met natuurlijke materialen.
Hoe kunnen we vrouwen helpen aan gezond en betaalbaar voedsel?
Die vraag stelde oprichter Ama Koranteng-Kumi aan bewoners en medepartners tijdens een keukentafelgesprek. Wat begon in een tuin in Venserpolder is vandaag de dag uitgegroeid tot een krachtig en bloeiend initiatief met tuinen verspreid door heel Amsterdam – van Zuidoost tot Noord en Nieuw-West. Elke tuin heeft een eigen doel: de healing gardens richten zich op de persoonlijke ontwikkeling van vrouwen, terwijl de community gardens de veerkracht van buurten versterken.
Natuur als leermeester
Chanti is tuincoach van de Healing Garden Gaasperdamen merkte in haar eerste jaar op hoe dankbaar alle vrouwen waren. Ze besefte dat de tuin zoveel meer is dan alleen een tuin. Wekelijks komen er zo’n 20 vrouwen om voor hun eigen stukje grond te zorgen, én voor zichzelf. Met behulp van een bloeicoach worden ze begeleid voor persoonlijke ontwikkeling. Ze komen ieder met hun eigen verhaal en ervaring.
Vrouwen met een migratieachtergrond die hier het risico lopen op sociaal isolement, alleenstaande moeders of mantelzorgers die behoefte hebben aan rust, maar ook vrouwen met burn-outs. “Het is heel divers, niet alleen qua achtergrond maar ook leeftijd. En dat is juist zo leuk want de jonge dames leren van de oude dames, en andersom.” Het draait niet alleen om oogst. Chanti: “Het gaat ook om het proces: iets in de grond zetten, kijken wat eruit komt, ervaren wat er gebeurt. En ja, soms lukt iets niet. Maar ook daar leer je van– hoe je met tegenslagen omgaat, binnen én buiten de tuin.’’
“Vrouwen hebben vaak de neiging om altijd maar door te gaan, alles tegelijk te doen. Hier krijgen ze tijd om stil te staan. Even met hun handen in de aarde, rust in hun hoofd.”
Hoe tuinieren vrouwen laat opbloeien
Ook Linda, tuincoach op de community garden in Venserpolder, heeft na jaren van mantelzorg de rust teruggevonden door het tuinieren. “Ik moest dat gevoel in mijn hoofd en buik kwijt want praten hielp niet meer. Juist dat werken met mijn handen in de grond bracht me weer bij mezelf. Alsof ik dat gevoel in de grond kwijt kon, en er iets moois uit bloeide, een soort wisselwerking.”
Op de healing gardens spelen ze in op de natuur als leermeester, en werken ze aan de hand van thema’s. Zo combineren ze het zaaien met het zetten van intenties, en draait het oogsten ook om loslaten. En het werkt. Chanti ziet vrouwen opbloeien, beetje bij beetje. “Ik had een dame die in het begin bijna niet durfde te komen. Na een tijdje zagen we ineens dat ze met iedereen een praatje maakte.”
”Juist dat werken met mijn handen in de grond bracht me weer bij mezelf. Alsof ik dat gevoel in de grond kwijt kon, en er iets moois uit bloeide, een soort wisselwerking.”
Waar staan jullie nu?
We zijn bezig met het opzetten van een systeem waarbij we samen met andere regeneratieve boeren in Nederland een plan maken voor regeneratieve landbouw. Dit type landbouw richt zich op sociale, economische en ecologische voordelen en op het maken van een positieve impact.
In plaats van te veel te focussen op certificeringen, willen we transparant zijn en boeren uitnodigen om elkaar kritisch te bekijken en van elkaar te leren. Zo kunnen we samen beter worden. En nu zitten we in ons tweede seizoen, hebben een prachtige tuin en leren elke dag steeds meer door simpelweg te doen! Ook werken we met verschillende partijen samen, waaronder Patagonia, waar je in de winkel onze groentepakketten uit de tuin kunt ophalen.
”wij dromen van een amsterdam waarin iedereen zijn eigen groenteboer heeft en waar gifvrije groenten voor iedereen toegankelijk zijn.”
Toveren met uienschillen
Ook de creativiteit op de tuinen werkt aanstekelijk. Nashaira is tuinplantdocent voor Gift of Colour en geeft workshops eco-printing. In een grote pan kookt ze wol samen met aluin zodat het pigment beter kan worden opgenomen. Het verven gebeurt met planten en voedselresten zoals granaatappelschillen, avocado-pitten of uienschillen.
Wat het anders maakt dan chemisch verven? Allereerst zijn de kleuren veel natuurlijker en mooier, vindt Nashaira. En alles wat je gebruikt, is herbruikbaar of composteerbaar. Je kunt het restwater gewoon teruggeven aan de natuur. Het proces zelf maakt je bewuster: je zaait een plant, wacht een seizoen, en pas dan kun je ermee verven. ‘’Dat leert je geduld en waardering.”
“Ik hecht nu ook meer waarde aan materialen, zo werk ik bijvoorbeeld veel met linnen, want natuurlijk materiaal neemt het pigment beter op.” De uienschillen geven een diepe okergele kleur en avocadopitten geven een roze kleur. Bovendien werken de uienschillen anti-bacterieel, ideaal voor een kussen op de bank.
Het blijft ook altijd een verrassing hoe het pigment uitpakt op de stof, het is net een cadeautje. Tijdens haar workshops ziet ze mensen opbloeien, “alsof er iets in hen wordt aangeraakt. Het is niet spiritueel bedoeld ofzo, maar er gebeurt wél iets. Je ziet de glinstering in hun ogen, het voelt toch als een soort toveren.”
Wat hoop je bij mensen teweeg te brengen?
Je hoopt natuurlijk dat mensen anders gaan kijken naar duurzaamheid en naar hun eigen rol daarin. Afgelopen zomer hebben we onze gasten bijvoorbeeld enveloppen met zaden meegegeven, gevuld met bijzondere bonenrassen die ze in hun eigen tuin konden planten. Want ook op kleine schaal kun je veel bijdragen aan biodiversiteit.
Vroeger kon je in Nederland wel tien verschillende soorten appels vinden; nu zijn dat er nog maar een paar. Daar moeten we toch weer naar terug? Het probleem is dat het nog wel even kan duren voordat iedereen hierin meegaat, juist omdat supermarkten nauwelijks meer voedseldiversiteit aanbieden. Daarom is het zo belangrijk om het verhaal te blijven vertellen en mensen te laten zien hoe ze zelf een verschil kunnen maken.
”ik zou graag zien dat iedereen in Amsterdam betaalbaar lokaal eten kan kopen, zonder afhankelijk te zijn van dure biologische supermarkten”
DeDAKKAS is een groene kas bovenop een parkeergarage, waar kippen scharrelen, bijen zoemen en je kunt genieten van lokaal en duurzaam eten.
Gelegen bovenop de parkeergarage De Kamp, heb je vanaf hier prachtig uitzicht over de oude binnenstad en zie je in de verte zelfs de duinen. Zeven jaar geleden begonnen Dennis en Jeroen hier met DeDAKKAS, vanwege dat prachtige uitzicht.
Op het dak eet je lekker én lokaal. De groenten komen van boerin Lolita uit de Haarlemmermeer. De kippen en bijen op het dak zorgen voor verse eieren en honing. Zelfs het keukenafval krijgt een nieuw leven, bijvoorbeeld als compost of groentejus.
Oogst Haarlem is dé boerenwinkel van de stad. Hier haal je verse producten van boeren en makers direct uit de buurt, zonder onnodige tussenstappen.
In de winkel vind je allerlei producten uit de regio: kaas uit Ilpendam, oesterzwammen uit Bloemendaal, fruit van de Olmenhorst en zelfs waterkefir van Nederlandse bodem.
Oogst werkt alleen met boeren die regeneratief werken. Dat betekent dat ze niet alleen zorgen voor een gezonde bodem, maar ook voor het leven bóven de grond: voor insecten, vogels en andere dieren. Zo blijft de natuur in balans. En dat proef je terug in de producten.
Benieuwd wat er allemaal te koop is? Neem een kijkje in de app of lees hier meer.
Met een oogstaandeel van Boer in de Buurt ben je verzekerd van verse, onbespoten groenten – direct van de boer, recht uit de grond.
Hoe werkt het? Je neemt een vast oogstaandeel bij een lokale boer. Daarmee steun je hem of haar het hele seizoen in voor- en tegenspoed, en krijgt de boer altijd een eerlijke prijs voor het werk. In ruil daarvoor ontvang jij een wekelijks groentepakket, vers geoogst en volledig seizoensgebonden. Alle deelnemende tuinen werken biologisch, dus je bent verzekerd van groenten zonder pesticiden.
Meedoen kan op twee manieren:
Zelf oogsten: Kom wekelijks of maandelijks naar de tuin en oogst je eigen groenten. Een mooie manier om je handen uit de mouwen te steken, in contact te komen met de boer, de bodem én het buitenleven.
Afhalen bij een punt in de buurt: Geen tijd om zelf te oogsten? Dan haal je jouw groentepakket op bij een afhaalpunt bij jou in de buurt. Makkelijk én lokaal.
Boer in de Buurt is een initiatief van dertien CSA-boeren (Community Supported Agriculture) in en rondom Amsterdam. Samen bouwen zij aan een eerlijker, duurzamer en lokaler voedselsysteem. Door burgers actief te betrekken bij de voedselproductie, maken ze landbouw weer tot een gedeelde verantwoordelijkheid. Samen voor een gezonde bodem, gezond voedselsysteem en gezonde mensen!
Wilder Land werkt samen met boeren door (on)kruiden in te zaaien waar ze ongelooflijk lekkere thee en andere smakelijke producten van maken.
”Om de Nederlandse biodiversiteit te verbeteren zullen we ons opnieuw met de natuur moeten verbinden. Door onszelf en ons landschap te verwilderen. Hoe meer (on)kruiden er worden ingezaaid bij boeren, hoe meer bijen, vogels en vlinders terugkeren en blijven in Nederland.”
Nederlandse natuur
Bij Wilder Land zijn ze ervan overtuigd dat we naar een economie toe moeten waar “herstel” centraal staat. Want we putten de aarde nog steeds uit. Op zoek naar manieren om Nederlandse biodiversiteit te stimuleren, ontdekten Daan van Diepen en Matthijs Westerwoudt de veelzijdige kansen van thee.
De meeste kruidenthee die wij in Nederland drinken kan je gewoon in Nederland laten groeien. Toch komt bijna alle kruidenthee die in de winkels ligt uit het buitenland, vaak zelfs van buiten Europa. Dus waarom niet in Nederland hier mee aan de slag? Dat scheelt vele kilometers transport, is goed voor onze Nederlandse natuur en levert heerlijke thee op. Wilder Land laat zien dat een kwaliteitsproduct en natuurherstel heel goed samengaan.
Puur natuurlijke kruiden
De kruiden die Wilder Land oogst voor in de blends zijn niet bespoten met bestrijdingsmiddelen. Een deel van de kruiden wordt geoogst om er thee van te maken. De rest, minimaal de helft, blijft staan zodat insecten ervan kunnen blijven genieten. Vervolgens neemt na de bloeiperiode de wind het over en verspreid de zaden over het land. Zo zullen er in het voorjaar daarna op nog meer plekken kruiden op komen. Langzaamaan neemt de natuur het zo weer over. Lekker wild.
Met de productie van Nederlandse (on)kruidenthee wordt een nieuw verdienmodel gecreëerd voor boeren die willen bijdragen aan meer biodiversiteit. Win-win!
”Dat scheelt vele kilometers transport, is goed voor onze Nederlandse natuur en levert heerlijke thee op.”
meer lekkers van het land
Wilder Land maakt niet alleen thee – maar ook andere verrassend lekkere producten van inheemse en wilde ingrediënten. Denk aan culinaire miso van gefermenteerde boekweit en kikkererwten, of pasta’s met lokaal graan en (on)kruiden zoals salie en weegbree. Net zo wild, net zo smaakvol!
206 boeren rond Amsterdam produceren wekelijks bijna 1,5 miljoen liter melk, maar minder dan 0,5% daarvan komt direct in de stad terecht. More than Milk Amsterdam (MOMA) wil dit veranderen door lokale melkproducten, zoals kaas, volle melk en yoghurt, te verkopen op Amsterdamse markten. Deze producten zijn afkomstig van de Groene Griffioen boerderij in Weesp, waar de melk minimaal wordt bewerkt. Zo blijft het product dicht bij de natuur!
Kijk op hun website voor de meest actuele informatie over waar de melkboer langskomt!
Praat, betaal of doe mee
Daarnaast heeft MOMA het Grond Verbond opgericht om boeren, voedselverwerkers en consumenten gezamenlijk verantwoordelijk te maken voor een gezond landschap. Het initiatief wil de negatieve effecten van de huidige economie, zoals klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en bodemdaling in het veengebied rond Amsterdam, aanpakken. MOMA moedigt iedereen aan om mee te praten en bij te dragen aan duurzame verandering binnen de voedselketen.
Fotoredits: Helen's free food market
HElen’s free food market helpt mensen met een kleine portemonnee door heerlijke groenten, fruit en brood gratis weg te geven.
Winkeliers hebben vaak eten over. Nog steeds wordt er heel veel weggegooid. Zonde! Helen’s Free Food Market haalt dit eten op en geeft het weg aan mensen die het nodig hebben. Zij kunnen zo besparen op boodschappenkosten, krijgen keuze uit gezonde en vegetarische producten en kunnen op die manier bijdragen aan een beter klimaat een een duurzamer Amsterdam. Vrijwilligers kunnen ook een grote bijdrage leveren aan het werk en krijgen in ruil daarvoor ook een grote tas met boodschappen.
De initiatiefnemer van Helen’s Free Food Market is Helen zelf, een Noorderling die bijdraagt aan een duurzamer en sociaal Amsterdam. Wil je mee doen? neem een kijkje op de website.
Dik & Schil maken duurzame likeuren van koffiedik en sinaasappelschillen, zodat je op een verantwoorde manier kunt genieten. Stijn en Branco zamelen de restproducten zelf in en verwerken het tot smaakvolle likeuren. Hun missie is om een circulaire productieketen te creëren, waarin afval niet verloren gaat. Het idee ontstond uit frustratie: maar liefst 30% van al ons voedsel en drinken belandt in de prullenbak, terwijl het vaak nog vol voedingsstoffen en smaak zit. Zonde! Dik & Schil laat zien dat duurzaamheid en een lekker drankje hand in hand kunnen gaan.
Wil je weten waar je de likeuren kunt kopen? Kijk dan op de website!
Clemens’ geliefde bananenbrood uit zijn cateringbedrijf kreeg zoveel lof dat hij besloot zijn eigen merk te starten. De naam? Een ode aan zijn zoontje Clay, zijn grootste inspiratie. Elke week redt hij bananen die niet meer verkoopbaar zijn van verschillende lokale ondernemers in Purmerend. Deze bananen worden verwerkt in de bananenbroden, waarmee voedselverspilling wordt tegengegaan. Naast de originele loaf kun je kiezen uit de vegan, glutenvrije of zero sugar opties! Meer weten? Kijk dan op de website.
Potverdorie! maakt jams en chutneys van fruit en groente die anders zouden worden verspild. Met 70% rijp geplukt Hollands fruit, gecombineerd met kruiden zoals dragon en rozemarijn, creëren ze producten zonder kunstmatige toevoegingen, puur natuur.
Potverdorie! maakt smaakmakers van Nederlandse bodem op basis van 70% fruit. Chutney en jam die geen jam mag heten omdat er teveel fruit in zit. Fruit dat volgens de inkooporganisaties te groot te klein of afwijkend van kleur of vorm is. Voor Potverdorie! is dat juist perfect het gaat om de smaak die moet goed zijn. Omdat al het fruit uit Nederland komt, wordt het rijp geplukt en hoeven er geen onnodige kilometers over de aarde te worden afgelegd. De duurzame telers met wie we persoonlijk contact hebben krijgen een eerlijke prijs voor het ‘lelijke’ deel van de oogst. Ze werken tenslotte ook voor dat deel heel hard.
De smaak is het allerbelangrijkst en daarom maken ze die uniek. Zo is er pruimgember, kersrozemarijn, framboosmunt, braamlaurier en uienchutney. Doordat er heel veel fruit in zit en minder suiker smaakt het niet alleen fantastisch bij brood of yoghurt maar ook bij kaas en vleeswaar, je maakt er een taartje mee af maar ook een stamppot. Heerlijk in een drankje met of zonder alcohol, in een dressing eigenlijk kan het overal bij. Een lekkere smaak, 100% van Hollandse bodem en een eerlijke prijs voor de teler, Potverdorie! wat lekker. Kijk op de websitevoor de actuele verkooppunten binnen de stad!
Eten van eigen land geteeld door jouw boer. De Groente Amsterdammer is sinds 2020 onderdeel van Landgoed Rorik. Een initiatief van Wouter Valkenier, Atse Hamers en Kasper Hoex. Hier bouwen ze met verschillende partners aan een ecologisch landgoed met o.a. tuinderij, boomgaard, wijngaard, zelfvoorzienend restaurant en overnachtingsmogelijkheden.
Skip de supermarkt! Betaal direct aan jouw boer zodat hij of zij de tijd en ruimte heeft om voor jou gezond eten te maken. Bij De Groente Amsterdammer kost groente 12,- 18,- dan wel 24 euro voor een 1, 2 of 3 persoonspakket. Fruit, eieren en vlees kan je er binnenkort ook bestellen.
Het werkt zo: voorafgaand aan het seizoen koop je jouw aandeel in de oogst en weet je zeker dat er elke week een pakket met verse groenten voor jou klaarstaat. Het seizoen duurt 8 maanden. Jouw pakket kun je elke week afhalen op het land in Beverwijk of bij afhaalpunten in Zandvoort, Haarlem en Amsterdam. En ben je een periode op vakantie? Laat je pakket dan bezorgen bij een vriend of buur!
De focus op pure smaak en gebruik van natuurlijke ingrediënten is de leidraad voor deze onderneming.
Behalve op het gebied van gezondheid is Lisa, het gezicht achter Buurvrouw Lisa, constant bezig met het verduurzamen van haar bedrijf en de processen. Ze gebruikt het liefst lokale seizoensgroenten en -fruit, die ze ophaalt bij een vaste teler in de Beemster. Ze neemt ook fruit en groente af die zijn afgekeurd voor de reguliere verkoop vanwege een rare vorm of een plekje. Verpakkingen worden gerecycled waar dat kan. Tot slot heeft ze een overeenkomst met Too Good To Go, hierdoor worden haar producten niet weggegooid als de officiële houdbaarheidsdatum verstreken is, maar ze in principe nog goed zijn om te eten of drinken.
Buurvrouw Lisa is onder andere elke eerste zaterdag van de maand te vinden op NoordOogst! Neem een kijkje op de websitevoor meer informatie!
Heerlijke brownies, cakes en koeken! Volledig plantaardig en met verstopte misfit groenten.
Toen bakker Rob op zoek ging naar koeken voor zijn kinderen en hij niet vond wat hij zocht, besloot hij zelf te gaan experimenteren met recepten. Hij wilde koeken zonder onnodige toevoegingen, slechte vetten zoals palmolie en rare e-nummers. Het liefste met verstopte groenten zodat ze wat meer vezels zouden bevatten, maar wel met de “guilty pleasure smaak” van een echt lekkere koek.
Tijdens zijn zoektocht kwam ook duurzaamheid steeds hoger in het vaandel te staan, waardoor het besluit werd genomen om alleen nog maar vegan koeken te bakken. Donny Craves is een bakkerij die verspilling tegen gaat door gebruik te maken van misfit groenten. Dit zijn groenten die eigenlijk zijn afgekeurd door de voedselindustrie. Omdat de bakkerij geen zuivel of eieren gebruiken, zorgen deze groenten voor de smeuïgheid van hun producten. Het aanbod bestaat uit verschillende American Cookies, brownies, lekkere roze koeken en muffins. De producten zijn te vinden in verschillende winkels of online te bestellen.
Zin in een roze koek of browkie? bestel ze online!
Dick Schaap is dé groothandel op het gebied van groente en fruit in Amsterdam en omgeving. Zij willen dat alle Amsterdamse horeca verse en gezonde maaltijden serveert die gemaakt worden met lokale producten! Ze kopen rechtstreeks lokaal in bij boeren en tuinders in Noord-Holland. Met hen maken ze afspraken over duurzame productie en bijdragen aan een gezonde leefomgeving. Zo dragen de boeren met wie ze samenwerken bij aan het vergroten van biodiversiteit. Ze planten bloemen langs de randen van hun akkers om bijen en andere insecten betere leefomstandigheden te geven.
Gezond Eten voor Iedereen
Daarnaast steunen zij een aantal gezonde projecten in de regio omdat zij vinden dat iedereen toegang zou moeten hebben tot gezond en vers voedsel. Zo zetten ze bijvoorbeeld wekelijks gratis fruit neer bij een aantal sportclubs om de gezonde snack te bevorderen. En leveren ze aan zo’n 20 basisscholen drie keer per week een pakket met gevarieerd fruit voor de leerlingen. Hiermee proberen ze jonge mensen, uit alle lagen van de bevolking, gezond te houden en in contact te brengen met gezond voedsel. Check dewebsite voor meer informatie!
Landgoed Rorik is een plek waar landbouw, natuur en recreatie samenkomen.
Alles draait in cirkels: het restaurant kookt met producten van het landgoed, restjes gaan naar de varkens, en de varkens keren terug op het bord. Elk materiaal heeft een tweede leven—niets wordt besteld, alles is hergebruikt.
Achter Rorik staan wijnboeren Rubie & Eise, campinghouders Maartje & Atse, bio-boer Kasper, chefs Lennart & Kees en visionair Wouter. De camping verwelkomt iedereen die wil genieten van natuur, kunst en creativiteit. Help mee op de akkers, relax in de boomgaard of drink een glas zelfgemaakte wijn bij het kampvuur. Meer weten? Kijk dan op de website.
Bij Kaasboerderij Geingenoegen draait alles om goed boeren, pure kaas en de natuur!
Net buiten de Amsterdamse wijk Gein, ligt een gezellige en kleinschalige kaasboerderij. Op deze boerderij leven koeien met horens, schapen, en Bonte Bentheimer varkens in hun eigen varkensbos.
De boerderij is grotendeels zelfvoorzienend. Het voer voor de dieren komt van eigen land. De mest wordt gebruikt om het gras te voeden, en restproducten van het kaasmaken, zoals wei, gaan naar de varkens. Ook qua energie is de boerderij goed bezig: met zonnepanelen wekken ze hun eigen stroom op.
In de gezellige kaaswinkel kun je op donderdag, vrijdag en zaterdag terecht voor een ruim aanbod aan zelfgemaakte kazen. Van jonge tot oude boerenkaas, en van kruidige varianten. Ook vind je er verse zuivel, zoals karnemelk, kwark, boter en yoghurt – allemaal ambachtelijk bereid op eigen erf. Meer weten? Check dan de website!
Natuurboerderij Hardebol is een unieke vaarboerderij in het prachtige Ilperveld, waar mens en dier samen genieten van het boerenleven, verse streekproducten en de rust van de natuur.
Natuurboerderij Hardebol in Landsmeer ligt midden in het natuurgebied Ilperveld, op een steenworp afstand van Amsterdam Noord, en wordt gerund door het hele gezin: vader, moeder, zoon en dochter. Het is een echte vaarboerderij, wat betekent dat de koeien in de zomer met de boot naar de eilanden van het Ilperveld varen. Je moet ze eens zien genieten!
Er zijn veel dieren te bekijken op de boerderij, zo zijn er koeien, schapen, geiten, konijnen en kippen. Bij de stal is er een boerderijwinkel waar onder andere heerlijke verse producten van eigen bodem te vinden zijn, zoals vlees van hun eigen Black Angus koeien, eieren van eigen kippen en zelfgemaakte jam. Verder verkopen ze scharrelvarkens- en kippenvlees, kaas van de Cono uit de Beemster, zuivel van de West-Zaanse Zuivelboerderij, meel van Meelmolen de Otter uit Oterleek, aardappels, uien en nog veel meer.
Ook hebben ze een gezellig terras waar je kunt genieten van koffie, thee, sapjes, zelfgemaakte appeltaart of een biologisch ijsje!
Op deze groentepluktuin in Weesp wordt duurzaam en diervriendelijk geboerd, en kan je zelf biologische seizoensgebonden voedsel komen oogsten.
Vers aan de Vecht is een initiatief van een groep mensen die een alternatief zoeken voor de bestaande voedselindustrie en op eigen beheer voedsel willen verbouwen en dieren willen houden. Duurzaam, lokaal, diervriendelijk en met respect voor de natuur.
Je kan voor een vast bedrag wekelijks komen plukken. Een moment van rust in de natuur, leer je alles over een duurzaam voedselsysteem én ontmoet je medeplukkers. Wel zo gezellig! Daarnaast kun je bij boerderijwinkel Groene Griffioen terecht voor andere boodschappen zoals zuivel, eieren en kaas.
Wil je meer over Vers aan de Vecht weten, of je aanmelden op de plukkers-wachtlijst? Check de site!
Een gezonde leefomgeving voor mens, dier en natuur staat centraal bij de Groene Griffioen.
Alles gebeurt biologisch en met zorg voor de omgeving. Het Skal-keurmerk garandeert dat er geen kunstmest, chemische bestrijdingsmiddelen of preventieve medicijnen worden gebruikt. Door samen te werken met lokale partijen en voedselproductie transparant te maken, ontstaat een korte en eerlijke voedselketen.
De koeien leven zoveel mogelijk op een natuurlijke manier. Ze grazen buiten, hebben veel ruimte en krijgen biologisch voer. Omdat gekozen is voor een sterk koeienras met een goede weerstand, zijn medicijnen bijna nooit nodig. In plaats van te focussen op maximale melkproductie, krijgen de koeien een eenvoudig dieet van gras, kuilgras en een beetje krachtvoer.
Meer dan biologisch
En het verder gaat dan alleen biologisch boeren. Duurzaamheid staat bij alles centraal. Zelfvoorziening speelt daarbij een grote rol, bijvoorbeeld door eigen ruwvoer te verbouwen, jongvee zelf op te laten groeien en compost te maken van mest en plantenresten van het erf. Waterloze toiletten verminderen waterverbruik, en zonnepanelen wekken groene stroom op.
De beste producten
Tot slot verkoopt de boerderijwinkel alle zelfgemaakte kaas, verse melk en vlees van eigen koeien. Ook kun je bij De Groene Griffioen een zaal huren voor bijvoorbeeld teambuilding, workshops en vergaderingen. Wil je meer weten? Kijk dan op de website!
